CDU en SPD lijden ook in Hessen zware nederlaag

Opnieuw hebben de CDU van bondskanselier Merkel en haar coalitiegenoot SPD een dramatische nederlaag geleden. De stabiliteit van de Duitse regering dreigt hierdoor verder ondermijnd te worden.

Beide partijen verloren zondag bij de deelstaatverkiezingen in Hessen elk ruim tien procentpunten. Onvrede over de regering in Berlijn speelde daarbij een grote rol.

Tot een onmiddellijke breuk in Merkels coalitie van CDU, CSU en SPD lijken de slechte resultaten niet te leiden. Maar SPD-leider Andrea Nahles dreigde daar wel mee. Ze noemde de huidige toestand van de coalitie „niet acceptabel” en eiste dat de bestaande conflicten tussen de coalitiepartners snel worden opgelost. Een groot deel van haar partij wil liefst meteen breken.

De helft van de kiezers in Hessen zei tegen opiniepeilers dat ze met hun stem de regeringspartijen in Berlijn een lesje wilden leren. De CDU bleef de grootste partij in Hessen, maar kelderde van 38,3 procent in 2013 naar (volgens voorlopige uitslagen) 27,2 procent. De SPD zakte van 30,7 naar 19,8 procent.

De Groenen werden met 19,6 procent bijna even groot als de SPD en kwamen samen met de AfD (13,2 procent) als de grote winnaars uit de bus. De AfD is nu in alle deelstaatparlementen vertegenwoordigd.

De uitslagen bevestigen een landelijke trend dat de voorheen grote volkspartijen sterk verliezen, terwijl partijen links en rechts van het centrum snel groeien. Het partijenlandschap in Duitsland verandert daardoor ingrijpend en coalitievorming wordt complexer.

Twee weken geleden verloor de CSU, de Beierse zusterpartij van de CDU, bij deelstaatverkiezingen in Beieren haar absolute meerderheid. De SPD werd daar gehalveerd, de Groenen en AfD groeiden sterk.

In Hessen hebben de CDU en de Groenen de afgelopen vijf jaar zonder veel problemen samen geregeerd, onder leiding van minister-president Volker Bouffier (CDU). Onduidelijk was zondagavond nog of deze twee partijen net wél of juist net níet genoeg stemmen hebben om te kunnen door regeren. Zo niet, dan ligt een combinatie van deze twee voor de hand met de liberale FDP, die 7,7 procent kreeg.

In politiek Berlijn is de afgelopen weken nerveus uitgekeken naar de verkiezingen in Hessen en de gevolgen daarvan op landelijk niveau - voor de SPD, voor de CDU, voor de coalitie in Berlijn en voor de toekomst van Merkel.

Zelf heeft de bondskanselier steeds gezegd dat de verkiezingen in Hessen alleen over de toekomst van die deelstaat gaan, en niet over de landelijke politiek. Toch heeft ze de afgelopen week in Hessen maar liefst vier keer campagne gevoerd – wat de nederlaag van haar partij niet heeft afgewend.

De druk op Merkel om verantwoordelijkheid te nemen voor de malaise van de christendemocraten is de afgelopen maanden snel toegenomen. Landelijk staat de CDU in peilingen op 24 tot 26 procent, terwijl ze vorig jaar bij de bondsdagverkiezingen nog 32,7 procent haalde. Binnen en buiten de CDU wordt gespeculeerd over de vraag hoe lang Merkel, die al dertien jaar regeert, nog aan zal blijven.