Veel ziekenhuizen kampen met een te krap budget

1 Hoe gaat het nu verder met personeel en patiënten?

Het MC Slotervaart is vrijdagmiddag om 15.00 uur gesloten. Dat wil zeggen dat alle patiënten die nog in het ziekenhuis verbleven, naar schatting zo’n vijftig, zijn overgeplaatst naar ziekenhuizen in of rond Amsterdam. Alleen de poliklinieken blijven voorlopig open met steun van de zorgverzekeraars, zodat afspraken die al waren ingepland, door kunnen gaan. Ook op langere termijn is het de bedoeling dat de ziekenhuizen in de regio Amsterdam het wegvallen van het MC Slotervaart opvangen.

Voor de circa 1.300 medewerkers is nog veel onduidelijk. Zij zijn hun baan kwijt, maar artsen en verplegers verwachten dankzij de krapte op de arbeidsmarkt snel terecht te kunnen in een ander ziekenhuis. Andere ziekenhuizen zijn druk bezig ‘vrijgekomen’ medewerkers te benaderen.

In Flevoland ziet de situatie er anders uit. Daar hebben de zorgverzekeraars geld beschikbaar gesteld om de zorgverlening voorlopig door te zetten, terwijl aan een „voortvarende en gecontroleerde afbouw” wordt gewerkt die naar verwachting een maand of twee in beslag neemt. Ondertussen heeft Zilveren Kruis, de partij met veruit de meeste verzekerden in de regio, de ziekenhuizen in onder meer Zwolle, Sneek, Harderwijk en Almere gevraagd om bij te springen en capaciteit beschikbaar te stellen. De ongeveer 900 medewerkers zijn nog aan het werk en krijgen doorbetaald door het UWV.

2. Staan er meer ziekenhuizen op omvallen?

Veel Nederlandse ziekenhuizen kampen met een krap budget. Adviesbureau BDO waarschuwde deze week voor een ‘zorginfarct’: dalende rendementen, stijgende personeelstekorten en een „knellend” hoofdlijnenakkoord – de landelijke afspraken die ziekenhuizen met het ministerie en verzekeraars maken om de kosten te beperken. De faillissementen van deze week zullen zeker niet de laatste zijn.

Volgens BDO hebben, naast de IJsselmeerziekenhuizen en het Slotervaartziekenhuis, nog twaalf ziekenhuizen financiële problemen. Het LangeLand Ziekenhuis (Zoetermeer) en Zuyderland (Sittard-Geleen en Heerlen) zijn bekende zwakke broeders.

Probleem is dat banken wel geld willen uitlenen aan ziekenhuizen, maar dat diezelfde ziekenhuizen vervolgens worden beknot in hun groei – een politieke keuze. De zorgkosten mogen niet te hard stijgen. Toch is de omzet van ziekenhuizen doorgaans hoger dan vooraf afgesproken. Dat resulteert in discussies tussen verzekeraar en ziekenhuis wie de rekening daarvan moet betalen.

Lees ook: Minister Bruins: wij redden geen ziekenhuis

3. Wie is er eigenlijk schuldig aan de faillissementen?

Voor directies en personeel is het duidelijk: zorgverzekeraar Zilveren Kruis. Als partij met veruit de meeste verzekerden in de regio’s Amsterdam en Flevoland beschikt zij over het lot van de ziekenhuizen. Die kunnen niet zonder contract met Zilveren Kruis. Met de weigering eerder deze maand een noodkrediet ter beschikking te stellen, heeft de zorgverzekeraar het doodvonnis van de ziekenhuizen getekend.

Toch is het de vraag of Zilveren Kruis veel valt te verwijten. De ziekenhuizen verkeerden structureel in financiële problemen en bestuurlijk was er voortdurend onrust. Niet voor niets stond MC IJsselmeerziekenhuizen sinds deze zomer onder verscherpt toezicht van de Inspectie. Bovendien, zo zei Zilveren Kruis, is het niet de taak van de verzekeraar om structureel verlieslatende ziekenhuizen te financieren. Dat valt niet uit te leggen aan de premiebetalers. Zorgverzekeraars zijn wél verplicht goede en bereikbare zorg te garanderen. Volgens Zilveren Kruis is die ook zonder deze ziekenhuizen gewaarborgd.

4. Wat is de consequentie voor de regio Flevoland?

Als de IJsselmeerziekenhuizen sluiten, zijn de ongeveer 180.000 inwoners van Oost- en Noordoost-Flevoland aangewezen op ziekenhuizen in Sneek, Zwolle, Harderwijk, Hoorn en Almere. Volgens gemeenten en provincies is dat ‘onacceptabel’ en leidt dat tot ‘levensbedreigende situaties’. Directievoorzitter Georgette Fijneman van Zilveren Kruiszei zei eerder deze week tegen NRC dat er „voldoende alternatieven” zijn voor zowel het MC Slotervaart als de IJsselmeerziekenhuizen.

5 Moeten zorgverzekeraars niet ziekenhuizen openhouden?

Zorgverzekeraars hebben de wettelijke plicht ervoor te zorgen dat hun verzekerden binnen een redelijke tijd en afstand toegang hebben tot alle zorg uit het basispakket. Toezichthouder de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) laat de zorgverzekeraars nu een plan opstellen waarin ze uitleggen hoe ze die zorgplicht waarborgen in Flevoland en de regio Amsterdam. Wettelijk uitgangspunt is dat spoedeisende hulp binnen 45 minuten bereikbaar moet zijn. Dat is een hele ruime ondergrens, die het theoretisch mogelijk maakt om de helft of meer van de Nederlandse ziekenhuizen te laten verdwijnen.