NRC checkt: ‘Klimaatverandering maakt bier duurder’

De aanleiding

De productie van bier loopt gevaar door klimaatverandering. In de loop van deze eeuw ontstaan grote tekorten. In sommige landen, zoals Ierland, wordt bier wel twee keer zo duur. Dat schreven diverse media in binnen- en buitenland vorige week, waaronder The New York Times, The Guardian en RTLZ. We checken of dit klopt.

Waar is het op gebaseerd?

Op een publicatie in het wetenschappelijk tijdschrift Nature Plants vorige week maandag. Een internationale groep onderzoekers analyseert het effect van klimaatverandering op de teelt van biergerst en de gevolgen voor de productie en de prijs. Klimaatmodellen voorspellen voor de toekomst meer en langere perioden van extreme droogte en hitte. In gebieden waar nu gerst wordt verbouwd, zal de opbrengst afnemen, verwachten de onderzoekers. Ze bekeken vier klimaatscenario’s, elk met een verschillend verloop van de uitstoot van broeikasgassen.

En, klopt het?

De studie kent twee grote zwakten: er zitten forse onzekerheden in de berekeningen én de onderzoekers veronderstellen dat alles in de gerstteelt en de bierbrouwerij blijft zoals het nu is.

Eerst de onzekerheden. De wetenschappers beginnen hun analyse met vijf klimaatmodellen (computermodellen toegespitst op het klimaat). Op basis daarvan schatten ze de toekomstige perioden van hitte en droogte in gerstteeltgebieden. Die resultaten stoppen ze in een landbouwmodel om de gerst-opbrengst te schatten. Ze gebruiken hiervoor maar één model, de onderzoekers noemen dat „een belangrijke beperking”. De uitkomst van die analyse verwerken ze ten slotte in een economisch model, waarmee ze de toekomstige prijs van bier inschatten. Al deze modellen kennen onzekerheden. Door model op model te stapelen, groeien die onzekerheden. Dat is bijvoorbeeld te zien aan de verwachte prijs in 2100 van een biertje in Ierland, het land waar per hoofd van de bevolking het meeste bier wordt gedronken (138 liter per jaar). In het scenario waarbij de mens met zijn uitstoot doorgaat op de huidige weg, wordt een halveliterfles bier bijna twee keer zo duur (193 procent). Maar dat percentage heeft een grote onzekerheidsmarge. De verwachte prijsstijging komt tussen de 43 en 338 procent uit. „Met andere woorden: iets tussen 0 en 1.000 procent”, zegt Fred van Eeuwijk, bioloog en statisticus aan de Wageningen Universiteit. „Eigenlijk weet je dus bijzonder weinig.”

Dan de veronderstelling dat alles hetzelfde blijft. Ook dat noemen de onderzoekers een belangrijke beperking. En dat beaamt Daniela Bustos-Korts, collega van Van Eeuwijk. Beiden zijn betrokken bij een Europees project (Whealbi) om nieuwe tarwe- en gerstvariëteiten te ontwikkelen. „We hebben inmiddels de DNA-volgorde van 500 gerstvariëteiten in kaart gebracht.” Met die schat aan gegevens kun je allerlei erfelijke eigenschappen combineren zodat nieuwe variëteiten bijvoorbeeld beter tegen droogte, hitte, en hogere zoutconcentraties in de grond kunnen. Zo wordt in Mexico gewerkt aan gerst die een hogere opbrengst heeft en tegelijk beter bestand is tegen ziekten en tegen droogte. In Australië ontwikkelt men gerst die op zuurdere bodems kan groeien. Vietnam ontwikkelt variëteiten die op zilte grond groeien.

Ook de aanname dat de landbouwpraktijken of het bierbrouwproces niet veranderen noemen Van Eeuwijk en Bustos-Korts onwaarschijnlijk. Nu al wordt gerst soms deels vervangen door rijst of maïs – in Vedett bijvoorbeeld, zit rijst; Hertog Jan en Dommelsch bevatten maïs. Bustos-Korts: „Je zou deze studie kunnen zien als het allerergste wat zou kunnen gebeuren, het worstcase-scenario.”

Het betreft hier dus, zegt Van Eeuwijk, „een tamelijk beperkte studie met duidelijke methodologische zwakheden”. Volgens Van Eeuwijk zijn de conclusies „overdreven”. Hij heeft nog wel een verzachtende opmerking. „We worden als onderzoekers ook wel in deze richting geduwd. Want in subsidieaanvragen voor onderzoek wordt steeds meer verwacht dat je het maatschappelijk nut kwantificeert. Dan werk je dit soort statements in de hand.”

Conclusie

We beoordelen de uitspraak dat bier duurder wordt door dalende gerstopbrengsten als gevolg van toenemende perioden van droogte en hitte als ongefundeerd.

Ook een bewering zien langskomen die je gecheckt wilt zien? Mail nrccheckt@nrc.nl of tip via Twitter met de hashtag #nrccheckt