China trekt liever niet de aandacht

Rusland is niet het grootste slachtoffer van het recente besluit van de VS om het INF-verdrag tegen kruisraketten op te zeggen. Dat is vooral China. Dit land heeft het verdrag nooit ondertekend. Daardoor heeft China onbelemmerd kruisraketten kunnen ontwikkelen van een soort dat de VS zelf door het verdrag niet mochten ontwikkelen. Als Trump zich niet langer aan dat verbod houdt, kan hij China beter militair bedwingen.

Heel belangrijk, zou je dus denken. Toch raakte dat aspect nagenoeg ondergesneeuwd in de berichtgeving over wat opzegging voor de verhouding van de VS met Rusland betekent, of voor de positie van Europa.

China houdt dat ook liever zo. Chinese media melden niet veel over dit specifieke gevolg van de opzegging van het INF-verdrag. Dat komt natuurlijk doordat China geen vrije pers heeft, maar dat is het niet alleen. Trump en zijn staf zetten China steeds meer neer als dé grote economische en militaire rivaal van de toekomst. Dat is China een gruwel. Het land zou liever nog wat langer onder de radar blijven vliegen, met veel internationale aandacht voor het relatief zwakke Rusland. Voor China kwam de handelsoorlog veel te vroeg. Het heeft de VS nu nog te hard nodig als afzetmarkt en leverancier van moderne technologie. China zoekt daarom naar alternatieven. Het is geen toeval dat de Japanse premier Shinzo Abe China morgen voor het eerst in zeven jaar weer bezoekt voor een individuele top.

Globalisering is voor China een groeihormoon, geen doel op zich

Maar de Chinese president Xi Jinping is ervan overtuigd dat China het uiteindelijk op eigen kracht moet doen, en dat het land steeds minder van de VS te verwachten heeft. Hij stelt zich internationaal weliswaar op als groot voorvechter van globalisering en multilateralisme, maar dat lijkt vooral pragmatisme. Globalisering is voor China een groeihormoon, geen doel op zich.

Zelfvoorzienend

Xi is al ruim voor het begin van de handelsoorlog met de VS gaan benadrukken dat China zo snel mogelijk zelfvoorzienend moet zijn. Hij noemt dat ‘zili gengsheng’, een term waar vooral Mao Zedong gek op was. Zelfvoorzienendheid is voor Xi ook los van Trump een doel. De campagne daarvoor komt wel in een stroomversnelling door de Amerikaanse acties. Tijdens een recente reis naar het zuiden van China zei Xi: „We moeten [..] streven naar innovatie door op onszelf te vertrouwen.”

China richt zich op het bouwen van laboratoria, onderzoeksinstituten en hightechfabrieken. China wil zo zelf wereldleider worden op gebieden als kunstmatige intelligentie en genmanipulatie. Zo moet het buitenland, en vooral de VS, overbodiger worden.

Veel gewone Chinezen hebben overigens geen idee waarom de VS eigenlijk een handelsoorlog tegen China zijn begonnen. Als ze al weten dat de VS Chinezen ziet als dieven van Amerikaanse technologie en banen, dan vinden ze dat onterecht. Het ligt anders volgens de Chinese publieke opinie: Amerika is net als Europa onherroepelijk en onomkeerbaar in verval, China juist in opkomst. Vooral Amerika kan dat niet hebben en daarom doet Trump vergeefse pogingen om de Chinese opkomst te hinderen.

Lees meer over het perspectief van de VS op de verhoudingen met China: Alle ballen op China, denken ze in de VS – de Koude Oorlog is voorbij

Toen vice-president Mike Pence er eerder deze maand in zijn speech over China op wees dat dit land veel van zijn succes te danken zou hebben aan Amerikaanse investeringen, raakte dat een gevoelige snaar. Hoe durfde Amerika China’s overtuigende economische succes zomaar te claimen? „Het zijn China’s 287 miljoen migrantenarbeiders, 20 miljoen privé-ondernemers en miljoenen gezinnen die hun eigen lot hebben geprobeerd te veranderen. Zij hebben dit mogelijk gemaakt”, meldde de communistische partijkrant.

China en de VS lijken elkaar nauwelijks meer te verstaan, er is ook steeds minder onderling contact tussen de overheden. De angst voor militaire conflicten neemt daardoor toe. Vooral Amerikaanse media spreken al over een nieuwe Koude Oorlog.

Xi weet waarschijnlijk nog beter dan Trump hoe fataal een militaire confrontatie zou uitpakken. Hij lijkt daar ook zeker niet op uit. Onder de bevolking ligt dat anders: sommige mensen hebben onrealistisch veel zelfvertrouwen gekregen. Die denken dat China zo’n oorlog als het nodig is gewoon moet voeren. En China zou dan zeker winnen, geloven ze.