„Heerlijk. Zoiets als Korzo bestaat niet in India.” Rukmini Vijayakumar drinkt in de foyer van het Korzo Theater na een dag repeteren rustig haar thee. Dankzij de Kylián Foundation heeft ze een paar weken in Den Haag kunnen werken, even niet gestoord door de rompslomp van haar eigen, jonge dansgezelschap of de verplichtingen die haar sterrenstatus in India met zich meebrengt. Deze week treedt ze op tijdens het India Dans Festival in Den Haag.
„Ik wilde deze residency dolgraag. Niet om de studioruimte – die heb ik thuis ook. Maar het gevoel om in een professionele omgeving te werken die ook als productiehuis fungeert, waar voortdurend wordt gecreëerd, is enorm motiverend. Als je zelf even vastloopt in een repetitie, kun je bij een collega binnenlopen, kijken wat die aan het doen is. We praten eindeloos over het vak, het proces, oplossingen voor problemen.”
Kylián Foundation
„En”, voegt ze lachend toe, „het is een residency gesteund door de Kylián Foundation.” Dat fonds, opgericht door choreograaf Jirí Kylián, gaf de sponsoring specifiek voor haar. „Dat verleent het ook extra glans. Ik heb meestal weinig tijd om voorstellingen te zien, maar een van zijn werken, de slowmotionchoreografie Last Touch First, is echt een soort artistieke epifanie voor mij geweest. Helemaal vanuit de academische techniek gedanst, maar totaal anders benaderd. Precies zoals ik wil werken. Ik heb er met open mond naar zitten kijken. Het is een van de belangrijkste ervaringen die ik als toeschouwer heb gehad.”
Meestal is zij zelf het voorwerp van bewondering. Dankzij haar volmaakte techniek wordt ze in India zowel door de conservatieve scherpslijpers van de Indiase dans als de vernieuwingsgezinden bejubeld. Daarnaast is Vijayakumar een succesvol filmactrice.
Vijayakumar is een van de belangrijkste vernieuwers van de eeuwenoude tempeldans Bharata natyam. Al op haar zesde kreeg ze haar eerste lessen, later volgde ze ook een opleiding in ballet en moderne dans. Tegenpolen: de Indiase dans met zijn hoekige en directe bewegingen, exact afgemeten, ballet met zijn lange lyrische lijnen en moderne dans met zijn organischer bewegingsidioom. In haar werk probeert ze de stijlen met elkaar te verzoenen. Bijvoorbeeld door meer beweging in haar torso te brengen en de markante Indiase poses op een ‘westerse’ manier vloeiend met elkaar te verbinden.
Hedendaagse dans
„Langzaam begin ik, onder meer door mijn gesprekken hier, meer te begrijpen van de esthetiek van de hedendaagse dans”, zegt ze. Met twee handen om haar kop thee gevouwen probeert ze een voorbeeld te bedenken. „De westerse waardering voor het minimale versus de kleurrijke overdaad van de Indiase dans bijvoorbeeld. Hier is het: broekje, shirtje, geen make-up. Het onopgesmukte geldt als esthetisch. In Indiase ogen is dat flets. Indiase dansers treden op in vol ornaat, met kostuum, sieraden en hoofdtooi. Voor een westers publiek is dat vreemd. Mij interesseert wat er gebeurt als ik een traditionele dans doe zónder die dingen? Wordt het daardoor toegankelijker voor de mensen hier? En hoe ver kan ik gaan met het weghalen van elementen, zonder dat het ophoudt Bharata natyam te zijn? Dat is een heel delicate balans.”
Ook abstractie en deconstructie zijn onderzoeksterreinen voor Vijayakumar. In het Westen doodgewoon, maar voor haar ingewikkeld. Vooral interessant als vorm, raken doet het haar niet echt. „Ik ben opgegroeid in de Bharata natyam, en ik hou ervan. Van de verhalen, de emotie en de expressiviteit. Het is dus zeker niet zo dat ik ‘uit de beperking wil breken’ of iets dergelijks, of een heel nieuwe stijl wil ontwikkelen. Ik wil juist bínnen de beperking nieuwe vormen vinden.”