Illegaal gedownload? Mijn moeder heeft het gedaan

Wanneer iemand illegaal films, boeken of games binnenhaalt of verspreidt via zijn computer, kan hij er niet mee wegkomen door zijn ouders de schuld te geven. Dat bepaalde vorige week het Europese Hof van Justitie. De eigenaar van de wifi-aansluiting is aansprakelijk. Als iemand anders het heeft gedaan, moet de aansprakelijk gestelde eigenaar dat zelf bewijzen.

Het hof deed de uitspraak in de Duitse rechtszaak van uitgeverij Bastei Lübbe tegen Michael Strotzer, die een audioboek van de uitgever had verspreid via een site voor illegaal downloaden. De uitgever stelt hem aansprakelijk, maar Strotzer ontkent en zegt dat zijn wifi-aansluiting ook wordt gebruikt door zijn ouders. Verder onderzoek hiernaar was onmogelijk omdat Strotzer zich beriep op het grondrecht op bescherming van gezins- en familieleven.

Het hof heeft nu geoordeeld dat dit niet opgaat. De bewijslast ligt bij de eigenaar van de wifiverbinding, en niet bij degene die verhaal komt halen. De eigenaar moet bewijzen dat de inbreuk op het auteursrecht niet door hemzelf is gepleegd.

Volgens Nederlandse rechtsgeleerden is de zaak tegen Strotzer een nieuw, klein stapje in de juridische strijd tegen online schendingen van het auteursrecht. Sinds de komst van internet strijden musici, schrijvers, filmmakers – en vooral de grote bedrijven en organisaties die hen vertegenwoordigen – voor betere bescherming van hun werken online. Vooral omdat de rechthebbenden een groter deel willen van wat op internet aan hun muziek, boeken, games of films wordt verdiend.

Dat de eigenaar van een wifiverbinding de eerste aansprakelijke is, was al zo sinds de zaak uit 2016van Sony tegen Tobias McFadden, uitbater van licht- en geluidsapparatuur, die zijn klanten vrij op zijn netwerk liet. Hotels, koffiehuizen of spoorwegmaatschappijen die klanten toegang tot hun netwerk geven, moeten illegaal gebruik voorkomen door het netwerk hiertegen te beveiligen, bijvoorbeeld met een wachtwoord, of door naar de identiteit van de gebruiker te vragen.

Vorig jaar heeft 24 procent van de Nederlanders met een internetaansluiting een film, serie, game of lied illegaal gedownload. Drie jaar eerder was dat nog 41 procent. Dat stelt onderzoeksbureau Telecompaper. Uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam blijkt dat ook andere Europeanen minder illegaal downloaden, en zich steeds meer abonneren op streamingdiensten als Netflix en Spotify. Hoe rijker het land, des te minder wordt er illegaal gedownload

In Nederland is dit downloaden uit illegale bron sinds 2014 verboden. Particuliere downloaders (die naar video en muziek uit illegale bron kijken en luisteren) worden vooralsnog met rust gelaten. De stichting Brein en diverse filmproducenten stellen vooral grote uploaders (die video en muziek uit illegale bron verspreiden) aansprakelijk. Brein deed dat in 2016 zevenentwintig keer. Met de uploaders wordt doorgaans geschikt voor enkele duizenden euro’s.

Het duurde overigens even voordat Nederland begreep dat downloaden uit illegale bron niet mocht van Europa. De rechter bepaalde vorige maand nog dat de Nederlandse staat aansprakelijk is voor onjuiste uitspraken hierover van voormalig staatssecretaris Fred Teeven (Veiligheid en Justitie, VVD). Die zei nog in 2012 dat downloaden uit illegale bron was toegestaan. De rechter oordeelde dat de staatssecretaris de Europese richtlijn hierover verkeerd had opgevat. Auteursrechtenorganisaties zeggen door Teevens uitspraken schade te hebben geleden.

De Europese Unie werkt aan een nieuwe, aangescherpte richtlijn voor het auteursrecht. Het Europees Parlement heeft die richtlijn al aangenomen, en wacht nu op goedkeuring van de lidstaten en de Europese Commissie. Naar verwachting wordt de richtlijn komend voorjaar van kracht.