Het wakend oog van Zuckerberg

Het spant erom voor de spraakassistenten. Vanaf deze maand is een slimme luidspreker te koop die Nederlands spreekt, de Google Home. Nu zal blijken of ook wij ons gek laten maken door digitale persoonlijkheden die moderne speakers bevolken, zoals Google Assistant, Alexa van Amazon en Siri van Apple. In de VS zijn al tientallen miljoenen van zulke speakers verkocht.

De nieuwste loot aan de smart-stam is Facebook Portal, een scherm van 200 dollar waarmee je videogesprekken voert. De reacties waren lauw; ik ben benieuwd hoeveel mensen het wakend oog van Mark Zuckerberg in hun keuken tolereren. Facebook heeft te veel privacyblunders begaan om dit bedrijf een blik te gunnen in je huis – de belangrijkste accessoire van deze Portal is het klepje dat over de cameralens schuift.

Facebook gebruikt geen eigen digitale assistent maar koos voor Alexa, van Amazon. Minder creepy? Nou nee. Vorig week lekte een patentaanvraag van Amazon uit. Daarin staat hoe het bedrijf via de microfoon van de slimme luidspreker je gemoedstoestand en gezondheid wil peilen. Heb je keelpijn of ben je verkouden? Verveel je je, ben je verdrietig of juist opgetogen? Alexa hoort het en kan naar aanleiding van je stemming haar antwoorden aanpassen.

Zo wordt Amazon een arts op afstand, inclusief apotheek die aan huis bezorgt. Een digitale moeder die bij het eerste kuchje alvast de kippensoep opwarmt.

Het schept een vals gevoel van veiligheid, dit soort quasi-medische toepassingen. Gezondheid is lastig te voorspellen. Wat begint als een pijntje in de rug blijkt een maand later een slopende ziekte. Zo’n mokerslag ziet Alexa niet aankomen.

Al verraadt onze stem veel over onze gevoelens, ik ben sceptisch dat de nuances goed opgemerkt worden. Zeker als je bedenkt hoe vaak spraakassistenten er nog naast zitten. Zo kan Alexa zichzelf per ongeluk activeren als ze iets hoort dat op ‘Alexa’ lijkt. Amazons speaker mailde zo ongevraagd een privégesprek in een Amerikaanse gezin naar hun kennissen.

Ook Siri heeft ze niet allemaal op een rijtje. Apples ingebouwde hulp activeert zichzelf zodra ze iets hoort dat op Siri lijkt, zoals ’serie’, ‘mysterie’ of ‘e-reader’. Moet zo’n hardhorend apparaat mijn gemoedstoestand gaan meten?

De meeste mensen gebruiken hun slimme luidspreker als eierwekker of als radio zonder knoppen. Dat is niet waar techbedrijven van dromen. Zij ontwerpen hun assistenten als instant gratification-machines: software die elke behoefte meteen bevredigt. Roep ‘melk!’ of ‘printerpapier!’ en morgen staat de bezorger op de stoep. Of vandaag al.

De consument waant zich een koning die nooit meer uit zijn zetel op hoeft te staan. In werkelijkheid zijn we slaven, geketend aan de bedrijven die deze diensten leveren, in ruil voor onze persoonlijke gegevens en trouwe klandizie.

Wil je je echt de koning te rijk voelen, spaar dan door voor een slim toilet. Ik zit deze week voor reportages in Zuid-Korea en ben niet weg te branden van het smartlet in mijn hotelkamer. Lauwwarm wassen, spoelen en drogen zonder je bips op te tillen. Het is een vorstelijke porseleinen zetel voor mijn smartass. Alexa zou zeggen: hij is opgetogen.