Geen doorbraak N-VA bij lokale verkiezingen - wel grootste in Antwerpen

Het is de centrum-rechtse, Vlaams-nationalistische partij N-VA zondag niet gelukt om een grote doorbraak bij de gemeenteraadsverkiezingen in Vlaanderen te forceren. Het uiterst rechtse Vlaams Belang groeit wel weer, zo bleek zondag uit de voorlopige resultaten. Net als de groene partijen. In Franstalig België lijken de sociaal-democraten van de PS de macht te behouden. De gemeentelijke en provinciale verkiezingen worden gezien als een belangrijke graadmeter voor de landelijke verkiezingen in mei volgend jaar.

In Vlaanderen werd met spanning gekeken naar de resultaten van de N-VA. Die partij was bij landelijke verkiezingen de laatste keren telkens de grootste. Maar bij lokale verkiezingen bleef de christen-democratische CD&V het alles bij elkaar opgeteld beter doen. De N-VA hoopte daar dit keer verandering in te brengen. Dat is zondag niet gelukt: de christen-democraten lijken uit de voorlopige resultaten op gemeentelijk vlak de grootste te blijven, met name in de kleinere gemeenten houden ze stand.

De Wever grootste in Antwerpen

Een symbooldossier waar de N-VA wel de overwinning binnenhaalde: Antwerpen, waar de laatste maanden een behoorlijk vinnige verkiezingsstrijd plaatsvond. N-VA-leider Bart De Wever kreeg er na tachtig jaar socialistische burgemeesters zes jaar geleden de macht. Zondag kreeg zijn partij zoals verwacht opnieuw de meeste stemmen. De N-VA daalt licht, maar komt alsnog ruim boven de 30 procent die hij als doel had gesteld.

Lees ook een profiel van de N-VA: Er kan maar een de ware volkspartij zijn

De Wever kan daardoor hoogstwaarschijnlijk weer aantreden als burgemeester. Alles hing er voor hem vanaf of hij de oude coalitie met christen-democraten en liberalen weer bij elkaar zou weten te krijgen. Daar zag het lang niet naar uit, maar zondag is wel een meerderheid behaald. Het is nu afwachten of de coalitie bijeen blijft, want de onderlinge verhoudingen zijn na een scherpe campagne niet meer wat ze geweest zijn. Mocht het niet lukken, dan moet De Wever mogelijk óf over rechts met het Vlaams Belang een coalitie vormen óf over links. Maar een coalitie met Vlaams Belang heeft N-VA uitgesloten, en Groen wil niet met N-VA samengaan.

Het belooft in meer Vlaamse steden een moeilijke coalitievorming te gaan worden. In veel Vlaamse steden moeten de sociaal-democraten inleveren, terwijl de liberalen van Open VLD, Groen en Vlaams Belang groeien. Het Vlaams Belang groeit haast overal. In Ninove werd deze Vlaams-nationalistische partij – die in deze gemeente overigens een andere naam draagt – met een sterke anti-islam- en anti-migratiesignatuur zelfs veruit het grootst en zou de partij weleens haar eerste burgemeester kunnen gaan leveren. Daarmee wordt de partij weer een speler in het politieke veld. Zes jaar geleden raakte het Vlaams Belang bij de verkiezingen nog veel stemmen kwijt aan de N-VA. Voor het Vlaams Belang geldt een cordon sanitaire, het is de vraag of een partij dat in de komende maanden bij coalitievormingen zal durven doorbreken.

Groenen winnen overal fors

De groene partijen maakten overal in het land grote sprongen. In Antwerpen werd de partij meer dan twee keer zo groot, en in Brussel Stad kwam er bijna 5 procentpunt bij. Toch lijkt de macht van de sociaal-democraten van de PS in het Franstalige deel van het land vooralsnog niet te breken. De PS, al decennia de grootste in Wallonië en Brussel, kwam de afgelopen jaren meermaals in opspraak voor het ontvangen van hoge vergoedingen door haar vertegenwoordigers zonder daar iets voor te doen, onder meer bij een overheidsbedrijf in Luik en een daklozenorganisatie in Brussel. Groene partij Ecolo en de ultralinkse PTB leken in eerdere peilingen te gaan profiteren van de schandalen bij PS. Beide partijen groeien, maar zondag leek de PS de grootste te blijven.

Bij de provincies, waarvoor de Belgen zondag ook stemden, blijft N-VA de grootste Vlaamse partij. Maar de groeispurt van de N-VA lijkt vooralsnog voorbij – ze verliest licht. De provinciale uitslagen vormen een redelijk betrouwbare peiling om nationale verkiezingen te voorspellen. De verkiezingen verliepen niet altijd even soepel. Een deel van het land stemde met computers, maar door problemen daarmee konden sommige stemlokalen niet op tijd open. In Gent moest een stemlokaal even gesloten worden omdat er verdacht wit poeder was gevonden.

Nu verrassende verschuivingen zijn uitgebleven voor de grootste partijen, lijken de verkiezingen weinig gevolgen te hebben voor de regeringscoalities op regionaal en nationaal niveau.