‘Elk verhaal begint met een gemis’

De Koreaanse regisseur Lee Chang-dong is een langzame, bedachtzame werker, die met een relatief klein oeuvre uitgegroeide tot een internationaal gelauwerd filmmaker. Voor zijn nieuwe film Burning, gebaseerd op een kort verhaal van Haruki Murakami, kreeg hij in Cannes de prijs voor beste film van de filmcritici. Burning cirkelt om drie jonge mensen in hedendaags Zuid-Korea. Jong-soo houdt zijn hoofd boven water met kleine baantjes, maar droomt van een leven als schrijver; Hae-mi heeft aspiraties als actrice en mimespeelster; de steenrijke Ben gaat zorgeloos en zonder duidelijke bezigheden door het leven. Tussen de drie ontstaat een ongemakkelijke driehoeksverhouding. Dan is Hae-mi plotseling spoorloos verdwenen.

Per e-mail was Lee Chang-dong, die zijn carrière begon als schrijver en ook nog kort minister van Cultuur is geweest in Zuid-Korea, bereid enkele vragen te beantwoorden over zijn mysterieuze, intrigerende film.

Tussen ‘Burning’ en uw vorige film ‘Poetry’ ligt een periode van acht jaar. Waarom zo lang?

„Een goed verhaal heeft zijn eigen tijd nodig, zoals water een put vult of zoals de groei van een boom. Ik geloof niet dat je dat kunt afdwingen. Na Poetry heb ik nagedacht over veel nieuwe projecten en zelfs drie scenario’s voltooid. Maar ik voelde niet de urgentie die ik nodig heb om een nieuwe film te kunnen maken. Daarom heb ik besloten om die andere projecten niet door te zetten.”

U begon uw loopbaan als schrijver. Ziet u overeenkomsten of vooral verschillen tussen film en literatuur?

„Bij literatuur is de taal het medium van het verhaal. Literaire vertellingen stimuleren daarom de verbeelding. Door de directe visualisering is het verhaal bij film juist tastbaar. Het publiek is daarom altijd geneigd te geloven wat zich voor hun ogen afspeelt. Met Burning probeer ik daarover twijfel te laten ontstaan. Is het zichtbare wel echt zo evident? Welk deel van het verhaal moeten we voor waar aannemen? Kijken we naar de werkelijkheid of naar een illusie?”

Afwezigheid speelt een belangrijke rol in uw films. In ‘Poetry’ verdwijnen door alzheimer de herinneringen van hoofdpersoon Milja. In ‘Burning’ verdwijnt Hae-mi. Waarom is dat voor u belangrijk?

„Afwezigheid en gemis zijn bepalend voor onze levens. Wat ontbreekt er in mijn leven? Is dat geld? Liefde? Macht? Of is dat eerder een bepaalde betekenis of zingeving, waar ik niet direct de vinger op kan leggen? Hoe we op afwezigheid en gemis reageren, is bepalend voor onze hele levensloop. Gemis is het vertrekpunt van alle verhalen.”

‘Burning’ heeft elementen van een thriller. Maar het mysterie of het raadsel dat moet worden opgelost speelt zich op een dieper niveau af dan alleen een whodunnit.

„Thrillers zijn gebaseerd op een simpele vraag: waarom? Vaak is de taak van de politieman of detective om die vraag te beantwoorden. Mijn doel met Burning was om het raadsel van een misdaad te verbinden met de grote raadsels van ons bestaan en van onze wereld. Mensen die de film gaan zien omdat ze een thriller verwachten, zullen misschien teleurgesteld zijn. Ik ga de meeste vaste formules van het genre uit de weg.”

Ondanks de mysterieuze sfeer speelt de film zich af in een heel alledaagse, herkenbare wereld. Die combinatie werkt ontregelend.

„De film bevat geen overdreven, onrealistische elementen. Ik wil het mysterie van het alledaagse laten zien. Juist door banale, alledaagse zaken te laten zien hoop ik dat het publiek zich vragen zal gaan stellen bij de alledaagse werkelijkheid.”

Lees hier de recensie van ‘Burning’: ●●●●●

U laat kort beelden zien van Donald Trump op een televisiescherm. Kijkt u als Koreaan met extra zorg naar zijn optreden?

„Koreanen hebben ambivalente gevoelens over Trump. Zijn impulsieve en onvoorspelbare gedrag baart ons veel zorgen, maar tegelijk zou datzelfde gedrag ertoe kunnen leiden dat er een fundamentele verandering optreedt in de verhouding tussen Noord- en Zuid-Korea. Eerdere Amerikaanse politici zijn niet in staat gebleken om het ijs van de Koude Oorlog tussen de twee staten te breken.”

In de film beeldt Hae-mi met mime uit dat ze een mandarijn eet. Ze zegt: ‘Het geheim is niet dat je je moet voorstellen dat de mandarijn bestaat, het geheim is dat je moet vergeten dat de mandarijn niet bestaat.’ Werkt u zo aan een film?

„Dat is het geheim van alle kunst en de bron van alle creativiteit. Tegelijk is dat het geheim van het leven zelf. We kunnen niet leven met alleen de zichtbare, tastbare werkelijkheid om ons heen. Daarom kunnen we misschien maar het beste vergeten dat het onzichtbare niet bestaat.”