Teruglezen: Nobelprijs voor Economie naar de Amerikanen Nordhaus en Romer

We sluiten dit liveblog

Met de uitreiking van deze vijfde en laatste Nobelprijs zit het er weer op voor dit jaar en daarom sluiten we dit liveblog. Nog even kort samengevat: William D. Nordhaus (1941) en Paul M. Romer (1955) kregen vandaag te horen dat zij de Nobelprijs voor de Economie krijgen. Die onderscheiding ontvangen ze vanwege hun onderzoek op het gebied van klimaatverandering en technologische vooruitgang in economische modellen. "De winnaars van dit jaar leveren geen sluitende antwoorden, maar hun bevindingen hebben ons aanzienlijk dichter gebracht bij een antwoord op de vraag hoe we duurzame, wereldwijde economische groei kunnen bereiken", aldus het organiserende comité.

Paul Romer, voor de derde keer 'Nobelprijswinnaar'

Voor Romer was het trouwens niet de eerste keer dat hij het goede nieuws kreeg. Een paar jaar geleden publiceerde zijn universiteit NYU al een persbericht waarin de Amerikaan tot Nobelprijswinnaar werd uitgeroepen. Ten onrechte: het bleek een testpagina die per ongeluk werd gepubliceerd. "En dat was niet eens de eerste keer", zegt Romer maandag in een kort interview met het Nobelcomité. Zijn vorige universiteit, Stanford, riep hem in een e-mail óók al eens uit tot winnaar. "Dus ik heb hier enige ervaring mee."

Luister het hele interview hier terug:

Romer toonde zich kritisch op collega-wetenschappers

Tot dit voorjaar was Paul Romer hoofdeconoom bij de Wereldbank. Hij legde die functie neer na verschillende botsingen met het personeel van zijn afdeling, schreef Bloomberg destijds. Romer werd in 2016 benoemd als hoofd van de onderzoeksafdeling en aanvankelijk zagen veel betrokkenen dat als een positieve ommezwaai. Eenmaal aan het hoofd eiste vroeg hij zijn personeel om korter te schrijven, in presentaties sneller tot een punt te komen en minder het woord “en” te gebruiken. Ook oordeelde hij dat verschillende functies in het team overbodig waren. Onder werknemers leidde dat tot felle weerstand.

peter_tl Peter Thal Larsen The word "and" appears 493 times in the 17,000-word essay explaining the Economics Nobel Prize - or 2.9%. Laureate Paul Romer told staff at the World Bank he would not publish their reports if the proportion exceeded 2.6%.
https://t.co/o9ExNnck9U 8 oktober 2018 @ 11:06

Volgen

Romer toonde zich in het verleden al vaker kritisch op de manier waarop sommige collega’s redeneren, wat hem niet in dank werd afgenomen. “De afgelopen dertig jaar is [onderzoek naar het veld van] de macro-economie erop achteruit gegaan.” Vooral het feit dat sommige collega’s aan de hand van een hele reeks aannames uitkomen op “verbijsterende conclusies” stoorde hem. Hun manier van redeneren beschimpte hij in een paper ooit als: “Uitgaande van A, uitgaande van B,… Bla bla bla… En nu hebben we bewezen dat P waar is.”

De (dalende) prijs van licht

De BBC schreef vorig jaar een fascinerend artikel over licht. De dalende prijs van licht. Onderzoek van Nordhaus becijferde hoe de prijs van licht met een factor 500.000 is gedaald en hoe belangrijk dat voor de wereld is.

halbluchs Nico Luchsinger Fascinating: How the price of light, measured in Lumen-hours, has changed over time. From a 1998 study by economist W. Nordhaus. https://t.co/fiZ8BaxiT7 5 januari 2017 @ 07:25

Volgen

Server van Romer kan al het verkeer niet aan

Niet lang nadat bekend werd dat hij de Nobelprijs heeft gewonnen, liet Paul Romer van zich horen op Twitter. Hij deelde twee oude stukken waarin hij zijn gedachten over economische groei en het klimaat uiteenzet. Dat trekt zo veel verkeer naar zijn website dat die nu tijdelijk even uit de lucht is.

paulmromer Paul Romer FYI, the little cloud server that is running my blog is having trouble keeping up with the load. It is working for me. If you get a 404, you might want to try again in a few minutes. 8 oktober 2018 @ 10:56

Volgen

paulmromer Paul Romer Now it is both me and my server that are having trouble keeping up. Thanks to the many people I was not able to acknowledge directly! 8 oktober 2018 @ 11:04

Volgen

'Harde waarschuwing over klimaatverandering'

De timing van de Nobelprijs is voor Nordhaus is opvallend. Vandaag kwam het VN-klimaatpanel IPCC met een harde waarschuwing over klimaatverandering naar buiten. Volgens de VN zijn “snelle, verstrekkende en nooit eerder vertoonde veranderingen” nodig tegen klimaatverandering en moet alles worden gedaan om de aarde niet 2 maar ‘slechts’ 1,5 graden te laten opwarmen. Nordhaus’ werk gaat over voorspelde economische schade door klimaatverandering - en over economische maatregelen zoals CO2-beprijzing.

Nobelcomité kiest voor twee belangrijke thema's

De Zweedse Academie heeft dit jaar duidelijk voor twee belangrijke thema’s gekozen, die ook buiten de economie leven en de hele planeet aangaan: klimaat en technologische vooruitgang. Onder economen op sociale media klinkt door dat dit een Nobelprijs van de grote vragen van dit moment is.

Professor Justin Wolfers van de Universiteit van Michigan vat het op Twitter bondig samen:

“Nordhaus vraagt hoe de economie kan groeien zonder dat we onze planeet te vernietigen. Romer vraagt wat in de machinekamer nou echt economische groei drijft en hoe we die groei kunnen laten voortduren.”

'Minder uitstoten is heel goed mogelijk'

Minder CO2 uitstoten is helemaal niet zo moeilijk als soms wordt gedacht, zei Paul Romer zojuist tijdens de persconferentie, in een reactie via de telefoon.

NobelPrize The Nobel Prize "It is entirely possible for humans to produce less carbon... Once we start to try to reduce carbon emissions, we’ll be surprised that it wasn’t as hard as we anticipated," says Paul Romer at the press conference announcing his Prize in Economic Sciences. #NobelPrize 8 oktober 2018 @ 10:39

Volgen

Winnaars zijn niet heel nauw verwant

Nordhaus pleitte al vroeg voor een breed welvaartsbegrip waarin de kosten van een verpest klimaat werden meegerekend, legt onze redacteur duurzaamheid Hester van Santen uit.

"Zijn werk gaat over dat soort berekeningen – voorspelde economische schade door klimaatverandering - en over economische maatregelen zoals CO2-beprijzing. Romer zit op een niet heel nauw verwant terrein; het gaat over hoe een economie zo kan worden ingericht dat innovatie wordt gestimuleerd."

Romer nam de telefoon niet op

De prijs kwam voor Paul Romer nogal als een verrassing, meldt The Guardian. Hij negeerde vanochtend twee telefoontjes omdat hij het nummer niet herkende. Het organisatiecomité kreeg hem uiteindelijk toch te pakken.

Het moment van uitreiking

Foto Ilze Filks/Reuters

Klimaat en innovatie staan centraal

In een toelichting op het besluit stelt het Nobelprijscomité dat innovatie, klimaat en economische groei dit jaar centraal staan: het werk van Nordhaus en Romer richt zich respectievelijk op klimaatverandering en technologische vooruitgang in economische modellen.

"Hun bevindingen hebben het terrein van de economische analyse aanzienlijk verbreed, met behulp van modellen die de wisselwerking tussen de economie van de markt en de natuur en kennis verklaren. [...] De winnaars van dit jaar leveren geen sluitende antwoorden, maar hun bevindingen hebben ons aanzienlijk dichter gebracht bij een antwoord op de vraag hoe we duurzame, wereldwijde economische groei kunnen bereiken."

Nordhaus is geboren in 1941 en professor aan Yale. Hij begon al in jaren 70 de wisselwerking tussen klimaatverandering en economie te bestuderen. Romer - tot januari hoofdeconoom bij de Wereldbank - stamt uit 1955 en is professor aan de New York University. Hij startte tien jaar na Nordhaus met zijn studie naar een nieuw economisch model voor technologische ontwikkeling in een markteconomie.

Volgens het Nobelcomité zijn hun modellen de standaard geworden van hoe klimaatverandering en technologische groei terugkomen in onderzoek naar economische groei.

Amerikaanse economen Nordhaus en Romer winnen

De Nobelprijs gaat dit jaar naar twee Amerikaanse economen: William D. Nordhaus (1941) en Paul M. Romer (1955). Ze krijgen de onderscheiding vanwege hun onderzoek naar "enkele van de meest fundamentele en dringende zaken van dit moment", de houdbare groei van de wereldwijde economie op lange termijn en de welvaart van de wereldbevolking. Naast de gouden Nobelmedaille krijgen ze samen een geldbedrag van 9 miljoen Zweedse kronen (860.000 euro).

NobelPrize The Nobel Prize Nordhaus was the first person to create a quantitative model that describes the global interplay between the economy and the climate. His model is now widespread and is used to examine the consequences of climate policy interventions, for example carbon taxes. #NobelPrize 8 oktober 2018 @ 09:53

Volgen

NobelPrize The Nobel Prize Romer’s research laid the foundation of what is now called endogenous growth theory. The theory has generated vast amounts of new research into the regulations and policies that encourage new ideas and long-term prosperity. #NobelPrize 8 oktober 2018 @ 09:54

Volgen

Het is zover

De toekenning begint. Voorzitter Tore Ellingsen van het organisatiecomité neemt het woord.

Voor wie live wil meekijken...

Een paar minuten vertraging

Op de agenda stond dat de bekendmaking 'op zijn vroegst' om 11.45 uur zou beginnen. Dat zal vier, vijf minuten later worden, maakt iemand van de organisatie zojuist bekend.

Geen Nobelprijs voor de Literatuur

In voorgaande jaren werd in de Nobelweek ook op donderdag een Nobelprijs toegekend, die voor de Literatuur. Vanwege een #metoo-schandaal gebeurt dat dit jaar niet.

Vorige winnaar introduceerde nudging

Vorig jaar ging de Nobelprijs voor de Economie naar de Amerikaanse gedragseconoom Richard H. Thaler van de University of Chicago. Hij kreeg de prijs omdat hij menselijk gedrag, dat niet altijd rationeel is, integreerde in analyses van economische beslissingen. Thaler introduceerde onder meer het begrip nudging in de economische wetenschap. Daarmee liet hij zien dat menselijke (economische) keuzes zijn te beïnvloeden zonder regels of verboden op te leggen.

Wat is nudging precies? Met nog tien minuten tot de bekendmaking heb je precies genoeg tijd voor deze uitlegvideo.

Gemiddeld 67 jaar oud

Winnaars zijn doorgaans behoorlijk op leeftijd en gemiddeld 67 jaar oud.

Twee Nederlandse winnaars

De Nederlander Jan Tinbergen was in 1969 (samen met de Noord Ragnar Frisch) de eerste winnaar van de Nobelprijs voor de Economie. Tinbergen werd gelauwerd als een van de grondleggers van de econometrie. Zes jaar later werd ook Tjalling Koopmans (samen met Leonid Kantorovitsj uit Rusland) onderscheiden voor zijn theoretische werk over het optimale gebruik van natuurlijke hulpbronnen. Koopmans en Tinbergen zijn voorlopig de enige twee Nederlanders die de economieprijs kregen.

De laatste Nederlander die überhaupt een Nobelprijs won, was de Ben Feringa, hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij kreeg in 2016 de prijs voor chemie, vanwege zijn onderzoek naar moleculaire nanomachines.

79 winnaars, onder wie één vrouw

Sinds 1969 is de prijs 49 keer uitgekeerd aan in totaal 79 individuen. Slechts eenmaal ontving een vrouw de Nobelprijs: Elinor Ostrom in 2009.

NobelPrize The Nobel Prize #NobelFacts: In 2009, the first woman was awarded the Prize in Economic Sciences - Elinor Ostrom! https://t.co/lrdCfo3vH4 8 oktober 2018 @ 06:35

Volgen

Geen officiële Nobelprijs

Aardig om te weten: de Nobelprijs voor de Economie is niet (zoals alle andere Nobelprijzen) door Alfred Nobel zelf in het leven geroepen, maar in 1969 door de Zweedse centrale bank vanwege het driehonderdjarig bestaan van de Sveriges Riksbank. De officiële naam luidt dan ook: ‘De Prijs van de Zweedse Rijksbank voor Economische Wetenschappen ter nagedachtenis aan Alfred Nobel’. Wij houden het - net zoals vrijwel iedereen – omwille van de bondigheid hier bij de Nobelprijs voor de Economie. De andere prijzen stammen uit 1901.

Wie wonnen de andere prijzen?

In afwachting van de toekenning nog even kort een overzicht van de andere Nobelprijzen, die vorige week al werden uitgereikt:

• Geneeskunde: James Allison (VS, 1948) en Tasuku Honjo (Japan, 1942) vanwege hun onderzoek naar immuuntherapie tegen kanker.
• Natuurkunde: Arthur Ashkin (VS, 1922), Donna Strickland (Canada, 1959) en Gérard Mourou (VS, 1944), voor de ontwikkeling van science fiction-achtig lasergereedschap.
• Chemie: Frances Arnold (VS, 1956), Gregory Winter (VK, 1951) en George P. Smith (VS, 1941) vanwege de eerste gecontroleerde evolutie van eiwitten, waarmee nieuwe medicijnen gemaakt kunnen worden.
• Vrede: Denis Mukwege (Congo, 1955) en Nadia Murad (Irak, 1993) vanwege hun inspanningen om het gebruik te beëindigen van seksueel geweld als wapen in oorlogen en gewapende conflicten.

'Economie is geen exacte wetenschap'

Dat geldt overigens niet voor schrijver en journalist Joris Luyendijk. Hij pleitte twee jaar geleden in NRC nog voor afschaffing van de Nobelprijs voor de Economie omdat hij vindt dat met de prijs de indruk wordt gewekt dat economie een exacte wetenschap is zoals natuur- of scheikunde. “Dit leidt tot fatale zelfoverschatting bij economen.”

De laatste Nobelprijs

Goedemorgen, en welkom in ons laatste Nobelblog. Vorige week volgden we op onze site de toekenning van de Nobelprijzen voor de Geneeskunde, Natuurkunde, Chemie en de Vrede; vandaag is het de beurt aan de Nobelprijs voor de Economie. De bekendmaking wordt om 11.45 uur verwacht. Wij zitten alvast klaar en kunnen niet wachten.