Met betere deals voor de Oranje Leeuwinnen en grotere status komt vanzelf de druk

Met verongelijkte blik, bondscoach Sarina Wiegman bewust negerend, kwam ze in de 82ste minuut naar de kant in de halfvolle Intility Arena van Oslo. Daniëlle van de Donk, vaste nummer 10 van Arsenal en Oranje, baalde van haar wissel en liet dat merken. Niet ongewoon bij de mannen, maar in het vrouwenvoetbal zelden gezien. Nieuw was ook het chagrijn na de 2-1 nederlaag tegen Noorwegen, waardoor Nederland directe plaatsing voor de WK in Frankrijk misliep. „Ik weet niet of het door de druk kwam of door de zenuwen”, reageerde spits Vivianne Miedema na afloop.

Deze vrijdag (thuis) en aanstaande dinsdag (uit) spelen de Nederlandse vrouwen play-offs tegen Denemarken, een reprise van de met 4-2 gewonnen EK-finale van vorig jaar. Bij winst treft Oranje de winnaar van België-Zwitserland, voor het laatste Europese WK-ticket. Binnen vijftig minuten was het thuisduel tegen de Denen in Breda uitverkocht. Sinds de Europese titel van vorig jaar in eigen land zijn de ‘Leeuwinnen’ hot: grotere stadions, hogere kijkcijfers, betere contracten. Maar het succes schept ook verwachtingen. De Europees kampioen mag niet ontbreken op het WK, volgende zomer in Frankrijk. De druk neemt toe. Vijf vragen over de kansen.

1. Wat heeft de gouden ploeg sinds het EK gepresteerd?

   De cijfers van vorig seizoen in de WK-kwalificatie passen op het eerste gezicht die van bij een superieure Europees kampioen: zeven gespeeld, negentien punten, doelsaldo 21 voor en 0 tegen. Kwam de nederlaag in Noorwegen, waar een gelijkspel voldoende was geweest voor WK-plaatsing, begin september dan uit de lucht vallen? Niet helemaal. Thuis tegen de Noren ontsnapte Oranje aan puntenverlies door een gelukstreffer van Miedema in blessuretijd. Tegen het zwakke Ierland bleef het 0-0. En ook thuis tegen Slowakije volgde pas in de blessuretijd de enige goal. Oefenduels tegen Spanje (0-2) en Engeland (1-4) gingen begin 2018 verloren. Op de laatste FIFA-wereldranglijst staat de Europees kampioen negende (vorig jaar zevende) als vierde Europese land.

2. Wat heeft de Europese titel opgeleverd?

   „We moeten in grotere stadions gaan spelen”, riep Miedema vorig jaar november na een reeks uitverkochte interlands. Ook die grotere stadions zitten vol: 30.238 fans in Eindhoven tegen Noord-Ierland, 24.000 in Heerenveen tegen Slowakije, nu 19.000 tegen Denemarken. De kijkcijfers zijn hoog en variëren tussen de 689.000 (Ierland-uit) en 1.091.000 (Slowakije-thuis). Grote sponsors als ING, Nike en Intersport verbinden zich aan het vrouwenvoetbal. Speelsters ontluiken tot sterren op sociale media. Martens is onbetwiste koploper met 720.000 volgers op Instagram, Van de Donk tweede met 100.000. Ook qua verdiensten is Martens de rest ontgroeid. De linkerspits krijgt bij haar club Barcelona volgens de NOS een jaarsalaris van rond de 200.000 euro. Bij Oranje dwongen de internationals afgelopen jaar na lang onderhandelen af dat de premies zijn ‘verveelvoudigd’. Bedragen worden niet genoemd. Met de verdiensten is ook de status van de speelsters aanzienlijk gestegen.

3. Zijn de internationals wereldtoppers?

   Op de golven van het EK-succes leek alles nog mooier dan het al was. Wie kon zo goed dribbelen als Martens, die in 2017 werd gekozen tot wereldvoetbalster van het jaar naast Messi en Ronaldo ? Wie had een doelpuntengemiddelde als Miedema, inmiddels 51 goals in 64 interlands? Van der Sanden maakte een toptransfer van Liverpool naar de beste club van Europa, Olympique Lyon. In de finale van de Champions League had ze met drie assists een hoofdrol bij de 4-1 zege op Wolfsburg. Dat ze in de finale als invaller in het veld kwam en nog altijd geen onbetwiste basisspeler is, bleef onderbelicht. Ook Miedema kwam bij Arsenal vorig jaar niet aan haar gebruikelijke scoringspercentage. Martens behoorde onlangs niet tot de elf genomineerden bij de FIFA-verkiezing, van wie de Braziliaanse Marta werd gekozen tot beste van de wereld.

4. Waarom ging het mis tegen Noorwegen?

   Vier jaar geleden counterde Nederland de Noorse vrouwen al zoek, op weg naar play-offs en uiteindelijk plaatsing voor het WK 2015 in Canada. Sindsdien is Nederland alleen maar sterker geworden en de Noren niet. Toch stond Oranje nu in Oslo binnen zes minuten met 2-0 achter. Twee keer ging het fout in het centrum van de verdediging, waar de geblesseerde Van der Gragt node werd gemist. Qua profiel staat zij ver in de schaduw van de steraanvalsters, maar haar rol in de ploeg is niet te onderschatten. Niet voor niets haalde Barcelona de sterke verdediger dit jaar weg bij Ajax. Zonder Van der Gragt legde Oranje het fysiek af tegen de agressieve tegenstander. Meerdere speelsters kampten aan het begin van het seizoen met een gebrek aan wedstrijdritme. Opvallend was ook dat op Van der Gragt na de basisopstelling hetzelfde was als tijdens het EK. Nieuw talent dient zich op het hoogste niveau nog nauwelijks aan, ondanks goede prestaties van nationale jeugdteams.

5. Wat zijn de kansen tegen Denemarken?

   Denemarken is meer dan Noorwegen een ploeg die zelf ook wil aanvallen, wat Oranje beter ligt. Sinds de eindronde van het EK 2009 werd zeven keer op rij gewonnen van de Deense ploeg, dertiende op de wereldranglijst. Van der Gragt is nog altijd niet hersteld en zal worden gemist, aan de andere kant scoort de Arsenal-tandem Van de Donk-Miedema bij hun club momenteel als zelden tevoren. Maar kan Oranje de druk aan van het moeten winnen? „Ik verwacht een topwedstrijd”, zegt bondscoach Wiegman.