Britse regering: leger Rusland zit achter cyberaanvallen

De Russische militaire geheime dienst GROe zit achter een reeks wereldwijde “roekeloze” cyberaanvallen op politieke instellingen, bedrijven, media en sportorganisaties. Dat blijkt volgens de Britse regering uit een gezamenlijk onderzoek van westerse inlichtingendiensten. Aan het onderzoek is meegewerkt door Nederlandse diensten.

Details over de Nederlandse bijdrage zouden vandaag, donderdag, bekend worden gemaakt op een persconferentie van minister Ank Bijleveld (Defensie, CDA) en het hoofd van de militaire inlichtingendienst MIVD.

Het National Cyber Security Center (NCSC), de Britse inlichtingentak die zich bezig houdt met computerveiligheid, publiceerde donderdagmorgen al over zijn aandeel in het onderzoek. Belangrijkste conclusie: achter diverse hackerscollectieven blijkt de GROe schuil te gaan. Een van die groepen is Fancy Bear, dat in Zwitserland al verdacht wordt van de digitale inbraak bij het wereldantidopingbureau WADA, twee jaar geleden in het Zwitserse Lausanne.

Lees ook: De waaghalzerij van de Russische inlichtingendienst GROe

Democratische partij

Via de hackerscollectieven kwamen de geheime diensten uit bij vijf aanvallen die zo goed als zeker het werk zouden zijn van de GROe. De Britten noemen de WADA-hack, maar ook het binnendringen in de computersystemen van de Amerikaanse Democratische partij in aanloop naar de presidentsverkiezingen in 2016. De Amerikaanse autoriteiten stelden eerder al vast dat Rusland achter deze hack zit.

Daarnaast zouden de Russen verantwoordelijk zijn voor een grote aanval op Oekraïense doelen in 2017. Met gijzelsoftware werden toen bijvoorbeeld de metro van Kiev en het vliegveld van Odessa platgelegd. Ook een ander omvangrijk cyberoffensief op Oekraïne, dat in juni vorig jaar onder meer de energiesector van het land trof en ook elders in Europa schade aanrichtte, schrijft de NCSC op het conto van de GROe.

Het NCSC noemt verder een reeks incidenten bij een “klein, in het Verenigd Koninkrijk gevestigd tv-station”, waar hackers in de zomer van 2015 binnendrongen bij meerdere e-mailaccounts.

Volgens de Britse minister van Buitenlandse Zaken Jeremy Hunt “dienen de aanvallen geen legitiem veiligheidsdoel”. “In plaats daarvan, zijn ze een poging om mensen over de hele wereld ervan te weerhouden ongehinderd hun dagelijks leven te leiden. [...] Ze proberen verkiezingen in andere landen te beïnvloeden en te verstoren. [...] Dit laat zien dat ze optreden zonder oog voor internationale wetten of heersende normen.”

Lees ook: Russen ook verdacht van cyberaanval op dopingbureau WADA

Russisch duo aangehouden

Dat de Westerse inlichtingendiensten gezamenlijk actie hebben ondernomen tegen de GROe bleek al vorige maand. NRC en de Zwitserse krant Tages-Anzeiger meldden 13 september de arrestatie van twee GROe-spionnen, dit voorjaar in Den Haag. De aanhouding van het duo, dat daarna is uitgewezen, was het resultaat van de samenwerking tussen de Britse, Nederlandse en Zwitserse inlichtingendiensten.

De twee GROe-medewerkers waren op weg naar een laboratorium in Zwitserland dat onderzoek deed naar zowel de gifgasaanvallen van het door Rusland gesteunde regime in Syrië als de aanslag op de Russische dubbelspion Sergej Skripal in het Britse Salisbury. Het duo wordt door de Zwitserse justitie ook verdacht van de cyberaanval op het WADA. Daarbij werd een grote partij medische gegevens van atleten buitgemaakt.

Lees ook: Cyberaanvallen treffen Oekraïne sinds conflict met Rusland

De Nederlandse regering heeft tot nu toe niet gereageerd op het bericht over de aanhouding van de twee GROe-spionnen. Ook nadat de Zwitserse inlichtingendienst NDB in september tegenover NRC en Tages-Anzeiger de aanhouding van het duo bevestigd had, deed het kabinet er het zwijgen toe.

Nederland in vizier

Inlichtingendiensten MIVD en AIVD waarschuwden afgelopen jaren regelmatig in hun jaarverslagen dat Nederland zich in het vizier van Russische inlichtingendiensten bevindt. In Nederland zijn structureel Russische inlichtingenofficieren werkzaam die onder valse vlag informatie verzamelen, meldde minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken, D66) vorig jaar aan de Tweede Kamer.

Een maand geleden beschuldigde de Britse premier Theresa May de GROe al van het plegen van de geruchtmakende moordpoging op ex-spion Skripal. Die belandde afgelopen maart - samen met zijn dochter - op de intensive care doordat hij was vergiftigd met het van oorsprong Russische zenuwgas novitsjok. De hoofdverdachten in de zaak, twee Russische mannen, zijn volgens de Britten agenten van de GROe. President Vladimir Poetin ontkende dat later en zei dat de twee doodgewone Russische staatsburgers zijn.