Queerwashing met Freddie en Elton John

Toen Freddie Mercury in 1991 overleed aan aids, was het voor mij een verrassing dat hij homoseksueel was. Of meer: het kwartje viel. Met z’n snorretje en witte hemd kwam Mercury immers zo uit een strip van Tom of Finland. En zijn band heette Queen! Zwakke gaydar dus, maar Freddie was er zelf ook niet zo open over. Zelfs de bandleden wisten het pas heel laat, beweren ze.

Zo ging dat met supersterren uit de jaren zeventig, een tijdperk van glamrock, homorechten, androgynie, disco en camp. Toch kwamen ze voor de 21ste eeuw liever niet uit de kast. Freddie Mercury wilde de stadions die ‘We will rock you’ meestampten niet van zich vervreemden. Net zomin als Elton John, van wie iedereen het eigenlijk wist. Toch voelde hij zich in 1985 in de videoclip van zijn hit ‘Nikita’, een mannennaam, gedwongen ongemakkelijk te zwijmelen met een vrouwelijke Sovjetmilitair.

Binnenkort komen twee biopics uit over Freddie Mercury en Elton John. Bohemian Rhapsody draait deze maand al in de bioscoop, Rocketman eind mei. Vooral Bohemian Rhapsody stuit op wantrouwen. Beoogd hoofdrolspeler Sacha Baron Cohen trok zich terug omdat Queen, dat de rechten heeft, het meer over de band wilde hebben dan over Mercury. De apotheose van Bohemian Rhapsody is het Live Aid-concert van 1985, toen Queen de wereld ‘No time for losers/ for we are the champions’ liet meebrullen om hongerende Ethiopiërs te helpen.

Wat doet de film met Mecury’s seksuele geaardheid? De trailer van Bohemian Rhapsody lag onder het vergrootglas: is er sprake van ‘queerwashing’, versluieren van homoseksualiteit? Producer Bryan Fuller stelt op Twitter van wel: Mercury wisselt in de trailer zwoele blikken uit met een blonde dame, die hem opmaakt en lieve woordjes toefluistert. Voor mannenliefde zijn alleen verbale hints: „There’s only room for one hysterical queen in this band.” Fuller spreekt van #hetwashing (heterowassen) in het belang van marketing.

Dat is waarschijnlijk ook zo, maar anderen verweten Fuller op zijn beurt disrespect voor biseksuelen. Want Mercury deed het ook met vrouwen: Mary Austin – van de trailer – was Mercury’s verloofde, levenslange hartsvriendin en erfgenaam. Zelf denkt Austin dat hij vooral homoseksueel was. „Maar wie Freds portret reduceert tot homoverhaal, mist het punt.”

Lastig. Mercury bleef liever een beetje mysterieus, ambivalent en ongrijpbaar. Waarom hem reduceren tot zijn seksuele geaardheid? Waarom zijn etniciteit niet centraal stellen? Freddie Mercury, alias Farrokh Bulsara, was ook trots op zijn Parsi-roots.

Enfin, straks draait Bohemian Rhapsody in de bioscoop, dan weten we meer. Tot die tijd gaat het over de teaser-trailer van Rocketman, over de wilde jaren van Elton John. Die focust op optredens en drugsmisbruik, niet op homoseksualiteit. Meer queerwashing? En maakt het uit dat Elton John zelf zijn zegen geeft aan de film? Waarschijnlijk niet. Identiteit is vaak geen keus, maar wordt je toegewezen.