Nobelprijs voor Geneeskunde voor immuuntherapie tegen kanker

Nieuw blog over de Nobelprijs voor de Natuurkunde

Naar wie gaat de Nobelprijs voor de Natuurkunde? Volg de bekendmaking in ons nieuwe Nobelblog.

Extra podcast Onbehaarde Apen

Waarom over de Nobelprijs lezen als je er ook over kan luisteren? Wetenschapspodcast Onbehaarde Apen komt vandaag met een extra aflevering. Medisch redacteur Sander Voormolen schuift aan en vertelt over het prijswinnende onderzoek, de winnaars en de reacties van collega's.

Champagne in de VS

NobelPrize The Nobel Prize Cheers! Friends and family celebrate James P. Allison’s #NobelPrize with champagne in a New York hotel after hearing the public announcement. https://t.co/VR9GfynxQb 1 oktober 2018 @ 12:19

Volgen

Het is nog vroeg in de ochtend in New York, maar dat maakt Nobelprijswinnaar Allison niet uit: de champagne is ontkurkt.

Let's go do shit

Aiims1742 Anirban Maitra Jim Allison’s friends & colleagues recently organized a 70th birthday symposium for him at @MDAndersonNews. A slide from that on “Allison Lab Tenets” featuring @WillieNelson (of course).
And Jim with one of his many new toys. #NobelPrize #Immunotherapy https://t.co/10o4heFIBx 1 oktober 2018 @ 09:53

Volgen

Allisons collega Anirban Maitra tweet dat Allison elke vergadering op het lab afsloot met de aansporing 'Lets go do shit!' Allison blijkt ook groot fan van countryzanger Willie Nelson. En van U2.

Bijwerkingen

Immunotherapie kan net als andere kankerbestrijdingsmethoden nare bijwerkingen geven. Diarree, huiduitslag en darmontsteking komen bijvoorbeeld vaak voor. In een recent onderzoek waarbij patiënten met uitgezaaide huidkanker een combinatietherapie kregen van Nivolumab en Ipilimumab, moest 30 procent van de proefpersonen staken met de behandeling vanwege ernstige bijwerkingen.

Allison weet het!

James Allison weet nu ook dat hij een Nobelprijs krijgt. Persbureau AP meldt dat hij zich 'vereerd en nederig' voelt. Allison zei verder dat hij zijn onderzoek niet was begonnen om kanker te genezen, maar om 'de biologie van T-cellen te begrijpen, die ongelofelijke cellen die door onze cellen reizen en ons beschermen.'

Tasuka Honjo zei op een persconferentie van de Universiteit van Kyoto: “Ik wil mijn onderzoek voortzetten zodat met de immuuntherapie meer kankerpatienten dan ooit kunnen worden genezen.”

Onderzoeker of dokter?

Honjo heeft getwijfeld tussen een carrière als onderzoeker en als dokter, zei hij in 2016 in een interview. Hij koos voor het lab. "Zo zou ik meer mensen over de hele wereld kunnen helpen."

The Texas T-Cell Mechanic

Allison groeide op in een klein dorpje in het zuiden van Texas. Hij verloor verschillende familieleden aan kanker, vertelde hij in een interview.

Dr. Allison: My father was a doctor. I grew up in a very small town in south Texas and I guess from him I got an interest in medicine and then that led me to have an interest in science. And I was lucky enough in the eighth grade to go to Austin, Texas and participate in a science course there for high-level students. After that, I just knew I wanted to do science. And then later that grew into immunology. I became interested in cancer because I've lost a number of family members to cancer. My mother and two of her brothers, and my own brother died of cancer.

Prijzen stapelen

Lokt de ene prijs de andere prijs uit? Zowel Allison als Honjo zijn de afgelopen jaren met vele prijzen beloond voor hun onderzoek.

De palmares van Allison:

En die van Honjo:

Zijn er nog vragen?

Wij zitten hier nog vol vragen - wéét Allison het nu al? - maar misschien heeft u zelf ook een vraag? Abonnees kunnen hier reageren.

Mondharmonica

Wel allemachtig! Allison is een niet onverdienstelijke mondharmonica-speler.

Onderhandelen

Minister Schippers onderhandelde vorig jaar nog met farmaceuten over de prijs van pembrolizumab voor de behandeling van longkanker en Hodgkin-lymfoom. Ze bedong een prijskorting, maar hoeveel de korting bedraagt is niet bekend.

Weet Allison het al?

Volgens The Guardian kon het Nobelcomité James Allison niet te pakken krijgen. Het is zes uur eerder in de VS, misschien slaapt hij nog.

Iets langer leven

Medisch redacteur Wim Köhler schreef eerder dit jaar over Keytruda:

[Keytruda] kwam in 2015 op de markt en versterkt de afweer van patiënten met de uitgezaaide huidkanker melanoom. Voordat Keytruda er was, bleven 5 procent van die patiënten langer dan een jaar in leven. Nu is dat 40 procent. En bij 20 procent is de tumor na drie jaar nog steeds onzichtbaar.

Duur

De nieuwe kankermedicijnen die op het werk van Honjo en Allison zijn gebaseerd zijn duur. Pembrolizumab (merknaam Keytruda) tegen melanoom kost bijvoorbeeld 100.000 euro per patiënt.

Medisch redacteur Sander Voormolen heeft razendsnel een berichtje getikt voor NRC Handelsblad van vanmiddag. Dat was een race tegen de klok: de krant gaat om 12 uur naar de drukker.

Duimen hoog in Japan

De eerste foto's van de winnaars komen binnen: in het lab van Honjo gaan de duimen omhoog.

NobelPrize The Nobel Prize Just in! Nobel Laureate Tasuku Honjo, surrounded by his team at Kyoto University, immediately after hearing the news that he had been awarded the 2018 #NobelPrize in Physiology or Medicine. https://t.co/8TdlnXiSLe 1 oktober 2018 @ 09:46

Volgen

Therapie van de toekomst

"Immunotherapie is de therapie van de toekomst", schreef Piet Borst in zijn wetenschapscolumn voor NRC. "'Dat zal ook nog lang zo blijven', werd er dan spottend bijgezegd."

Medicijnen die eindigen op 'mab'

Er zijn al verschillende medicijnen op de markt gebaseerd op het werk van Allison en Honjo. Dat zijn allemaal 'mabs': antilichamen (monoclonal antibodies) zoals ipilimumab, pembrolizumab en nivolumab. Deze antilichamen halen de rem (CTLA-4 of PD-1) van het eigen immuunsysteem af.

Mijlpaal in strijd tegen kanker

Het Nobelcomité noemt het onderzoek van Honjo en Allison een mijlpaal in de strijd tegen kanker. De specifieke vorm van immuuntherapie heet 'immune checkpoint therapy'. Een paar jaar geleden schreef Allison in Science dat deze immuuntherapiën de vierde pijler in kankerbestrijding vormen, naast operaties, bestraling en chemotherapie.

Honjo ontdekte een ándere rem op het immuunsysteem, PD1.

Immuunsysteem inschakelen tegen kanker

James Allison heeft een eiwit (CTLA4) onderzocht dat het immuunsysteem afremt. Door die rem uit te schakelen, worden immuuncellen gestimuleerd om kankercellen aan te vallen, is het idee.

En de winnaar is...

De winnaars zijn bekend! James Allison en Tasuku Honjo krijgen de Nobelprijs voor de Geneeskunde voor hun onderzoek aan immuuntherapie tegen kanker.

Het geroezemoes is begonnen

De livestream vanuit het Karolinska Instituut in Stockholm komt tot leven. De beamer staat aan, journalisten zoeken een plekje. Straks om 11:30 kunnen we de bekendmaking verwachten.

Biologische klok

Weet u het nog? De Nobelprijs voor Geneeskunde ging vorig jaar naar drie Amerikanen die de genen en eiwitten ontdekten die het 24-uursritme binnenin de cel bijhouden. Ze ontdekten die genen bij gemuteerde fruitvliegjes. Genen van fruitvliegjes krijgen vaak mooie namen, zoals Hedgehog of frizzled. Het gen dat een hoofdrol speelt in de biologische klok is Timeless gedoopt. Prachtig toch?

Geheim

Een Nobelprijs winnen, hoe doe je dat? Door je te laten nomineren én door voor je te laten lobbyen, schreef Karel Knip eerder. Zo'n 2.000 à 3.000 hoogleraren worden met nominatieformulieren aangeschreven. Dat gebeurt in het voorjaar. Namen lekken zelden uit. Nominaties blijven tot minstens 50 jaar ná de toekenning van de Nobelprijs geheim. Eerdere nominaties zijn in het nominatie-archief terug te vinden.

Veel krabbels

Wie een Nobelprijs wint, wordt een beetje superster. Handtekeningen uitdelen hoort erbij. Elke winnaar wordt bijvoorbeeld geacht de ónderkant van een stoel in het Nobelmuseum te ondertekenen. Hier ondertekent Ben Feringa 'zijn' stoel:

Nobelcomité

De winnaars weten het al

Íemand heeft zojuist te horen gekregen dat hij of zij een Nobelprijs krijgt. Celbioloog en secretaris-generaal van het Nobelcomité Thomas Perlmann pleegt hier een heugelijk telefoontje.

NobelPrize The Nobel Prize Someone is receiving exciting news from Thomas Perlmann, the Secretary-General of the Nobel Committee. Find out who! Watch the announcement live stream at 11:30am (CEST). Photo: Yanan Li #NobelPrize https://t.co/FHi6RJWPKL 1 oktober 2018 @ 08:28

Volgen

Rituelen

Het Nobelproces is omgeven met rituelen en tradities. Alle Nobelprijswinnaars schrijven bijvoorbeeld hun naam bij in dit boek. Let op de naam van Ben Feringa in 2016, de laatste Nederlander die een Nobelprijs won. Krijgen 'we' er vandaag eentje bij?

NobelPrize The Nobel Prize We'll be finding out who will be singing their name alongside our previous Nobel Laureates when the 2018 Nobel Prizes are announced on 1-8 October. Join us to discover who this year's laureates will be! https://t.co/82U7WVpOZW 30 september 2018 @ 11:21

Volgen

Wie was Alfred Nobel?

Foto Riksarkivet

Wie was Alfred Nobel en waarom besloot hij om zijn erfenis te bestemmen voor de prijzen? Nobel was een zakenman, chemicus, literator en een kinderloze, knorrige, rijke zwerver, schreef Karel Berkhout een paar jaar terug. En de meeste verklaringen voor Nobels postume vrijgevigheid zijn fabeltjes.

De stemmen worden geteld

In Stockholm heeft het Nobelcomité de stemmen al uitgebracht, laat de organisatie per tweet weten. Er wordt blijkbaar ouderwets gestemd met schrijfblokvelletjes. Dat lijkt ons een fraudegevoelige methode, maar wie zijn wij.

NobelPrize The Nobel Prize A decision has been made. Ballots have been counted from the Nobel Assembly. Hear the breaking news here first. Photo: Yanan Li #NobelPrize https://t.co/7kJhcBQKcy 1 oktober 2018 @ 07:58

Volgen

Nobelweek

Goedemorgen, het is deze week Nobelweek! Op dit Nobelblog leest u wie de Nobelprijzen winnen en waarvoor.

Vandaag staat de Nobelprijs voor de Geneeskunde op het programma. De bekendmaking van de winnaars door het Nobelcomité is op z'n vroegst om 11.30. De wetenschapsredactie zit alvast klaar. We zullen op dit blog winnaars bekend maken, reacties verzamelen en zo snel mogelijk uitzoeken wat de winnaars in hemelsnaam hebben onderzocht om de prijs te verdienen.

De winnaars van de Nobelprijzen voor Natuurkunde en Chemie worden respectievelijk dinsdag en woensdag bekend gemaakt. Vrijdag volgt de vredesprijs, en maandag de prijs voor economie. Officieel is die laatste geen Nobelprijs, maar een prijs ingesteld door de Zweedse Rijksbank in 1969 'ter nagedachtenis aan Alfred Nobel'.

De Nobelprijs voor de Literatuur wordt dit jaar niet uitgereikt. Verschillende juryleden van de Zweedse Academie stapten eerder dit jaar op omdat ze ontevreden waren over de manier waarop de Academie beschuldigingen van seksueel wangedrag onderzocht.