EU is niet erg scheutig voor May

De Britten hadden hoge verwachtingen van de informele EU-top in het Oostenrijkse Salzburg, maar de oogst lijkt mager. De ontmoeting van de 28 leiders woensdag en donderdag moest een kantelmoment worden, zei de Britse minister Dominic Raab (Brexitzaken): tijd dat de EU over de brug kwam. Dat zal niet gebeuren. Een maand extra om te onderhandelen – scheutiger willen de EU-leiders niet zijn voor premier Theresa May.

De deadline van een akkoord over de Brexit in oktober wordt verschoven naar midden november. Dit lijkt ook meteen het enige uitstel dat erin zit: de nationale regeringen moeten het akkoord steunen en het Britse parlement en het Europarlement hebben dan nog vijf maanden voor ratificatie. Dat is krap en vergroot de kans op een desastreus No Deal-scenario als de volksvertegenwoordigers een akkoord afschieten. Maar het moet kunnen.

Douane-unie nabootsen

De kopstukken in de EU doen hun best om May zo positief mogelijk te benaderen, zonder inhoudelijk in te leveren. May’s voorstel om een douane-unie na te bootsen en de EU-regels voor handel in goederen en landbouwproducten te volgen, is volgens EU-raadspresident Donald Tusk „een indicatie van een positieve ontwikkeling”.

May prijzen is tactiek. Voor de EU is Brits politiek drama de grootste onzekerheid rond de Brexit. Wat ook de afspraken met May worden, het horrorscenario is dat die niets waard blijken als zij vervangen wordt door een onvoorspelbare criticus als Boris Johnson. May overeind houden is in het belang van Europese stabiliteit.

Een maand uitstel is niet alleen tijdwinst voor May. Van 30 september tot en met 3 oktober zijn de Tories in Birmingham voor het jaarlijkse congres. Doorgaans zijn dan partijtwisten het hevigst. Na een dramatisch congres vorig jaar, toen May een hoestaanval kreeg tijdens haar toespraak, hing haar premierschap aan een zijden draadje.

Lees ook dit interview met Brexitminister Dominic Raab: ‘Het is nodig dat de EU nu ook over de brug komt’

Concessies

Het probleem is dat zij in het uittredingsakkoord concessies moet doen — 40 miljard pond betalen, afspraken maken over de Ierse grenskwestie — die slecht vallen bij partijgenoten. Hardliners als Johnson en Jacob Rees-Mogg kunnen het niet verkroppen dat ze ongunstige, juridisch bindende afspraken moeten aangaan en in ruil slechts een abstracte politieke belofte krijgen om in de toekomst een EU-Brits handelsakkoord te sluiten.

Als het spannendste punt van die onderhandelingen samenvalt met een partijcongres, kan de situatie voor May onhoudbaar worden. Door de gesprekken over het congres heen te tillen, komt ze in rustiger vaarwater als zij de moeilijkste concessies moet doen.

Inhoudelijke concessies van de EU27 aan May blijven echter schaars. Dinsdagavond bood EU-toponderhandelaar Michel Barnier wel een opening voor het moeilijkste probleem: de nieuwe grens tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk op het Ierse eiland.

De EU wil werken aan „betere voorstellen” voor grenscontrole op onder meer goederen, zei Barnier. Die moeten garanderen dat er „geen grens” komt tussen Noord-Ierland en de rest van het VK. Dat moet worden opgelost met technische controlemiddelen.

In Salzburg zal de discussie niet zo gedetailleerd worden. Naar May wordt vooral geluisterd. Haar enige officiële gesprekspartner in de onderhandelingen is Barnier. Hij zal vertellen dat hij in oktober terug wil komen met „iets op papier”. Dat is vlak na het Tory-congres.

Lees ook dit opiniestuk van Joris Luyendijk: Val niet voor valse retoriek uit Londen over Brexit