V&A Museum inspireert en verwart op expo over de toekomst

Robots zijn de ideale werknemers en hulp in de huishouding: ze zijn nooit ziek, moe of chagrijnig, ze stellen geen looneisen, ze vervelen zich niet. Wat zou het toch heerlijk zijn om BRETT in huis te hebben, de Berkeley Robot for the Elimination of Tedious Tasks, die gespecialiseerd is in het opvouwen van handdoeken. Als de handdoek keurig gevouwen op tafel ligt, geeft het met zijn robothandjes er een klein, tevreden klapje op. Ziezo.

BRETT is het eerste is waar je tegen aan loopt als je in het V&A Museum in Londen de tentoonstelling The Future Starts Here betreedt. Maar zo onschuldig-met-een-knipoog zijn lang niet alle ruim honderd objecten en projecten die hier in een nogal cartooneske vormgeving bij elkaar zijn gebracht. De tentoonstelling is er om te laten zien wat de toekomst voor ons in petto heeft, of kan hebben. Eigenlijk ben je al gewaarschuwd als je bij binnenkomst een citaat van de Franse filosoof Paul Virilio op de muur leest: „The invention of the ship was also the invention of the shipwreck.”

De samenstellers, V&A conservator Rory Hyde en architect Mariana Pestana, hebben de tentoonstelling in vier thema’s verdeeld: zelf, publiek, planeet en het leven na de dood. Dat laatste thema gaat vooral over cryonics, het laten invriezen van je lichaam in de hoop ooit weer tot leven te worden gewekt.

De future van de samenstellers gaat niet alleen over onze verhouding tot de technologie, maar ook tot elkaar. Als antwoord op de vraag ‘Does Democracy Still Work?’ laten ze een roze ‘pussy hat’ zien zoals vrouwen die droegen tijdens hun mars tegen Trump. Een mannequin draagt het koddige Super Citizen-pak – rode cape en een grote rode spandex onderbroek - waarmee burgemeester Mockus van Bogotá de straat opging om de inwoners van zijn stad te mobiliseren, tegen graffiti maar ook tegen de vele verkeersdoden. Uit Nederland komt het voorbeeld van de crowdfunding door architectenbureau ZUS voor een verhoogde loopstraat tussen een aantal gebouwen in het centrum van Rotterdam, de Luchtsingel – de burger als stadsontwikkelaar.

Menselijkheid

Een andere grote vraag is: ‘What makes us human?’ Nou, ons DNA, bijvoorbeeld. Maar is die echt nog van ons? Het project Radical Love van Heather Dewey-Hagborg jaagt je de rillingen over de rug. Ze maakte twee latex gezichten van Chelsea Manning, de soldaat die een straf van 35 jaar uitzit wegens het lekken van staatsgeheimen aan Wikileaks. Die reconstrueerde ze aan de hand van haar DNA, ontleend aan haren en wangslijm die Manning vanuit de gevangenis opstuurde. Dit is een kunstproject, maar onderwijl gebruikt de Amerikaanse politie dezelfde techniek om gezichten van verdachten te reconstrueren – ook al is de techniek niet honderd procent betrouwbaar.

Even huiveringwekkend is de reusachtige Aquila, een door zonne-energie aangedreven drone met een spanwijdte van ruim veertig meter die Facebook wil lanceren om de hele wereld toegang te geven tot internet. Na de recente onthullingen over misbruik van Facebooks data, kun je de Aquila haast niet anders zien dan als een vorm van surveilleren en/of lucratieve dataverzamelen.

Deze tentoonstelling kun je net zo makkelijk sinister vinden als optimistisch, even inspirerend als stuurloos en verwarrend. Het museum heeft een geweldige hoeveelheid vernieuwende en verrassende ideeën en projecten bij elkaar gebracht, een ‘landschap aan mogelijkheden’ zoals de samenstellers zeggen. Al hadden ze beter het kinderachtige participatie-nummer aan het einde kunnen weglaten, waarbij je met grote letters op stokjes de zin „The future is…” kunt voltooien en jezelf ermee op de foto laten zetten. Maar wat het allemaal betekent? Wat voor toekomst dit allemaal oplevert? Dat is aan jou – of beter gezegd, aan ons.