Kritiek op de heerser in Saoedi-Arabië? De doodstraf!

De Saoedische geestelijke Salman al-Awda. Foto Youtube

Ik wil vandaag graag wat vertellen over de populaire (14 miljoen Twitter-volgers) en interessante Saoedische geestelijke Salman al-Awda. Een jaar geleden werd hij gearresteerd nadat hij tot een compromis met Qatar had opgetwitterd. Ja, kan niet he, het rijk van de Duivel. Vorige week bleek dat de aanklager de doodstraf tegen hem heeft geëist. Op 37 punten, met name het opruien van de maatschappij tegen haar heersers, lidmaatschap van de Moslimbroederschap en contacten met Qatar. Voor wie hem wil googelen: zijn naam wordt ook wel Al-Odeh of Al-Odah of Al-Ouda gespeld. Lastig, maar er zijn nou eenmaal geen vaste transcriptieregels.

Awda (62) is niet zomaar een geestelijke uit de buurt-moskee: hij staat nummer 11 op de Muslim 500 2018, met op één de Sheikh al-Azhar, de hoogste Egyptische religieuze autoriteit, en op twee koning Salman van Saoedi-Arabië. En dan de koningen van Jordanië en Marokko. De Saoedische kroonprins staat nog maar op dertien, wat hem niet zal aanstaan gezien Awda op elf.

Terug in de tijd. Naar de Sahwa (ontwaken of bewustwording), een beweging waarvan Awda een prominente vertegenwoordiger is. Veel Egyptische Moslimbroeders vluchtten in de jaren 50 en 60 naar Saoedi-Arabië voor de genadeloze repressie door president Nasser. In het mini-kort: de Sahwa werd het product van kruisbestuiving tussen de revolutionaire Broederschap en het ultraconservatieve wahhabisme dat sinds jaar en dag nauw met het koningshuis verbonden is. De Sahwa was feitelijk een oppositiebeweging, die zowel striktere toepassing van islamitische regels als een stem van het volk in het bestuur propageerde. Ze waagde het om kritiek te hebben op het koningshuis, bijvoorbeeld in 1990 wegens de toelating van Amerikaanse troepen op Saoedische bodem nadat Saddams Irak Koeweit had bezet. Osama bin Laden vond die kritiek nogal leuk; misschien herinnert u zich dat de Al-Qaedaleider zijn eigen strijders voor de verdediging tegen Irak had aangeboden. Awda was in die tijd ook gecharmeerd van Bin Laden, maar kwam daar later publiekelijk van terug. Maar het koningshuis was natuurlijk niet amused; dat heeft nooit oppositie getolereerd. Awda ging in 1994 de gevangenis in.

Het zou mij niet verbazen als een van de talrijke nu gevangen activisten wordt onthoofd ter intimidatie van huidige en toekomstige critici.

Hij kwam vijf jaar later vrij, en hield zich rustig. Tot de ‘Arabische lente’ in 2011; toen begon hij weer over misstanden en volksinspraak. Lees zijn open brief uit maart 2013 (te vinden op jadaliyya.com) „van uw vriend die eerlijk met u spreekt”. Het komt erop neer dat de status quo in Saoedi-Arabië onhoudbaar is en hervorming noodzakelijk, mét betrokkenheid van de bevolking. „Hoe kan een land dat is gegrond op persoonlijke relaties in plaats van instituties ooit hopen werkelijke uitdagingen het hoofd te bieden?”

Dit soort opinies is stampen op alle lange tenen van de kroonprins, die wel de economie wil hervormen, maar niet de heersende orde en die niks moet hebben van inspraak. Integendeel, voor deze vernieuwer is elke hervormer een extremist. Denk aan de arrestaties van critici van alle richtingen, ook andere prominente geestelijken van de Sahwa-richting.

Zal Awda ter dood worden veroordeeld en geëxecuteerd? Het is moeilijk voorstelbaar dat de kroonprins zo ver zal gaan. Als u wijst op de executie in 2016 van ayatollah Nimr al-Nimr, ook een prominente geestelijke, dan werp ik tegen dat hij een shi’iet was, die tellen daar niet echt mee. Het zou mij niet verbazen als een van de talrijke nu gevangen activisten wordt onthoofd ter intimidatie van huidige en toekomstige critici. Maar Awda? Nee.

Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert en scheidt op deze plaats elke week de feiten van de hypes.