Elastic: Nederlandse motor achter Tinder en Uber

Nederland is deze week een miljarden-start-up rijker. Elastic, de ontwikkelaar van zoektechnologie, gaat vrijdag 5 oktober naar de Amerikaanse beurs (New York Stock Exchange) en hoopt daar ongeveer 200 miljoen dollar op te halen. De prijs per aandeel is volgens het prospectus vastgesteld op 26 tot 29 dollar. De beurswaarde van Elastic komt uit op zo’n 2 miljard dollar (1,7 miljard euro).

Zo kan opnieuw een Nederlands bedrijf furore maken, na de succesvolle beursgang dit jaar van betaalbedrijf Adyen en die van maaltijdbezorger Takeaway (2016). Elastic bouwt zoektechnologie voor bedrijven en heeft bekende klanten, zoals Facebook, Uber, Microsoft, Tinder en de BBC.

Speuren naar hackers

ElasticSearch is openbronsoftware, bedoeld om een weg te banen door ‘big data’, grote hoeveelheden gegevens. Het is de motor achter Microsofts zoekmachine Bing, het toont shoppers op eBay of Bol.com bijpassende items. Veel nieuwssites, waaronder die van NRC, gebruiken Elastic om lezers van een artikel verwante onderwerpen voor te stellen.

In de wereld van het web en apps draait alles om zoeken, stelt Elastic in het prospectus. Zodra je inzoomt op een kaart, voer je een zoekactie uit. Wie speurt naar hackers in een bedrijfsnetwerk, moet grote hoeveelheden logbestanden doorspitten: ook dat vergt zoektechnologie.

Tinder en Uber gebruiken Elastic om gebruikers realtime te analyseren. Tinder helpt je partners te selecteren. En als je een ritje in een Ubertaxi neemt, filtert Elastic jouw spoor eruit: waar je bent, wat voor taxi je wilt, welke afstand je aflegt, hoe je de chauffeur beoordeelt.

Geld verdienen met gratis

Iedereen mag openbronsoftware vrij gebruiken, en elke programmeur kan een bijdrage leveren om de code te verbeteren. Met zo’n gratis product geld verdienen lijkt lastig. Toch lukt het Steven Schuurman, de Nederlandse oprichter van Elastic. Bovenop de gratis versie bouwt hij nieuwe, gespecialiseerde producten voor het maatwerk dat klanten willen. Die aanpak werkte ook bij de twee andere bedrijven die hij verkocht: SpringSource (voor 420 miljoen dollar naar VM Ware) en Orange11, dat 6,25 miljoen opleverde.

„Ik ben van de grote lijnen en doe veel op onderbuikgevoel”, zei Schuurman in 2016 in NRC. Pragmatisch is hij ook. Hij wilde in 2012 aanvankelijk zelf zoektechnologie ontwikkelen, samen met enkele medewerkers van een vorig bedrijf, maar kwam erachter dat de Israëlische programmeur Shay Banon voorliep. „We waren al een aardig eind op weg met wat we toen Search Workings noemden. Totdat we zagen wat Shay had gebouwd, met dezelfde techniek. Natuurlijk wilden we hem eerst kapotconcurreren. Maar hij liep met zijn product al twee jaar op ons voor, dus hebben we gevraagd of hij mee wilde doen.” De naam van het bedrijf werd – net zo pragmatisch – omgedoopt in Elastic.

Lees het hele interview: Zoeken als Google, maar dan beter

Terwijl met name Schuurman als gezicht van het bedrijf naar buiten trad, bepaalde Banon de technische koers. Vorig jaar koos Schuurman voor de achtergrond. „Mijn rol – bouwen, voeden en fijnslijpen van het bedrijf – zit erop, het is het tijd voor een echt inspirerende leider”, schreef hij als uitleg van zijn vertrek. Banon werd de nieuwe topman. Hij heeft 15 procent van de aandelen, Schuurman 21 procent. Investeerders Index, Benchmark Capital, New Enterprise Associates en Future Fund hebben samen zo’n 40 procent.

Het hoofdkantoor van Elastic NV staat in Amsterdam, filialen zijn verspreid over de hele wereld, met een zwaartepunt in de VS. „We zijn een gedistribueerd bedrijf”, zei Jeff Yoshimura, marketingdirecteur van Elastic tegen NRC in 2016. Zijn standplaats is Mountain View, Californië. Het Elastic-kantoor is daar gehuisvest in een onopvallend pand aan El Camino Real, hartje Silicon Valley. „Niet alleen per se omdat onze grote klanten hier zitten, maar omdat onze investeerders om de hoek zitten.”

Nog verlieslijdend

Op dit moment heeft Elastic 5.500 klanten en een omzet van 160 miljoen dollar (137 miljoen euro). Dat is bijna een verdubbeling ten opzichte van vorig jaar. Het bedrijf draait nog wel met verlies: 19 miljoen in het eerste kwartaal van 2018. Dividend uitkeren zit er voorlopig niet in: al het geld is nodig om te groeien.

Ongeveer honderdduizend softwareontwikkelaars werken met de gratis versie van Elastic. Die gebruikersgemeenschap is tegelijk voedingsbodem voor het eigen personeelsbestand. Het bedrijf heeft medewerkers in meer dan veertig landen; vaak bezielde ‘leden’ van de softwaregemeenschap die snel in dienst zijn genomen. Zo weet Elastic de specialisten aan zich te binden.

Volgens de laatste stand telt het bedrijf duizend medewerkers. In 2016 waren dat er nog vierhonderd. Ook het aantal betaalde abonnementen groeide snel – meer dan 130 procent per jaar. Om te blijven groeien is meer kapitaal nodig, dat nu opgehaald wordt met de beursgang. De sterren staan gunstig. De koersen van techbedrijven die dit jaar naar de beurs gingen, zijn over het algemeen gestegen – met die van het Nederlandse Adyen als koploper.

Onderzoeksbureau IDC ziet een markt van liefst 45 miljard dollar voor de toepassingen die Elastic maakt, maar er is veel concurrentie in zoektechnologie. Met name is daar Amazon, dat IT-diensten in de cloud bij abonnement aanbiedt. Ook de gratis versie van ElasticSearch zit in het Amazon-pakket – zonder Elastics betaalde software.

„Dat beperkt wellicht onze mogelijkheid om zelf de prijzen van onze diensten te bepalen”, waarschuwt het Elastic-prospectus. Meerwaarde moet continu bewezen worden. De oprichters weten: als aanstormend bedrijfje in zoektechnologie ben je kwetsbaar in de wereld waar prijsvechter Amazon de lakens uitdeelt.

Update: dit bericht is op 2 oktober voorzien van actuele cijfers.

Lees verder over de macht van big tech: Silicon Valley is het nieuwe Wall Street