Ombudsman: meer moeite doen schuldenaren te helpen

Mensen die zich aanmelden voor gemeentelijke schuldhulp vallen te vaak uit. Dat schrijft Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen in een deze donderdagmiddag te verschijnen rapport gebaseerd op een enquête onder 251 gemeenten. Nog vóór het gesprek waarin gemeente met de burger bepaalt welke hulp nodig is, is 28 procent van de hulpaanvragers uitgevallen, blijkt uit de enquête. Gemeenten moeten volgens de Ombudsman een „extra stap” zetten om mensen die de „moed” hebben verzameld zich te melden, „binnen te halen en houden.”

Risico op uitval schuilt onder meer in het feit dat gemeenten voor het beoordelen van een hulpaanvraag een actueel overzicht nodig hebben van de financiële administratie van de schuldenaar. Die eis overvraagt veel schuldenaren, omdat die hun administratie vaak niet op orde hebben. Vrijwel alle gemeenten (94 procent) verwijzen die burgers weliswaar door naar organisaties die kosteloos kunnen helpen bij het ordenen van papieren, maar ruim de helft van de gemeenten (53 procent) suggereert daarnaast ook dat familie of vrienden kunnen helpen. De Ombudsman vraagt zich af hoe realistisch die optie is, aangezien mensen met schulden vaak kampen met gevoelens van schaamte, en hun netwerk bovendien lang niet altijd hulpvaardig is.

Lees ook: Wie altijd over geld tobt, kan niet meer denken

Auto inleveren

Gemeenten beschouwen het al dan niet afhaken op weg naar schuldhulp vaak als een keuze die uiteindelijk ligt bij de aanmelder zelf, schrijft de Ombudsman. Soms deinzen burgers inderdaad zelf terug voor de eisen van de schuldhulp, of vrezen ze hun auto te moeten inleveren, schrijft hij. Maar gemeenten dragen „extra verantwoordelijkheid” om burgers met geldproblemen te helpen, en hun „zelfredzaamheid” niet te overschatten.

Opvallend veel gemeenten konden niet de cijfers overleggen waar de Ombudsman om vroeg, blijkt uit de enquête. Zo wist bijna de helft van de gemeenten niet precies hoe vaak burgers een persoonlijk aanmeldgesprek hadden aangevraagd en hoe vaak dat gesprek vervolgens ook plaatsvond. Cijfers geven zicht op de „effectiviteit en toegankelijkheid” van schuldhulp, schrijft Van Zutphen. Hij roept de staatssecretaris van Sociale Zaken op samen met gemeenten „minimumeisen” op te stellen waaraan de registratie van gemeenten moet voldoen.

Zelfstandigen worden geweigerd

Lees ook: Schuldhulp krijgen? Spring dan eerst door deze hoepels

Voor zelfstandigen met schulden is het nog altijd moeilijk om schuldhulp te krijgen, zoals ook al uit eerder onderzoek van de Ombudsman bleek. Zij worden geregeld categoriaal uitgesloten van hulp: in ruim een op de vijf gemeenten vormen ‘zelfstandigen met een actief bedrijf’ de grootste groep op wie gemeenten een zogenoemde ‘weigeringsgrond’ toepast. Deze gemeenten verwijzen zelfstandigen door naar een voorziening voor kredietverlening specifiek voor hen, maar die is, aldus de Ombudsman eerder in NRC, „geen omvattende regeling waarmee je van je schulden af raakt.” Van Zutphen noemt het „dringend noodzakelijk dat gemeenten gespecialiseerde schuldhulp aan zelfstandigen gaan inhuren of zelfs aanbieden.”