Loodzwaar schip voor V&A designmuseum in Dundee

Er is iets fundamenteel tegenstrijdigs aan het nieuwe museumgebouw van de Japanse architect Kengo Kuma voor het V&A designmuseum in de Schotse kustplaats Dundee. Het staat aan de rivier de Tay, vlakbij het expeditieschip de Discovery waarmee poolreiziger Scott in 1901 voor het eerste probeerde de Zuidpool te bereiken. De vorm van het museumgebouw heeft veel weg van een schip, met een ‘boeg’ die het water in steekt – maar als het een schip was, zou het loodzware ding meteen naar de bodem zinken. De golvende maar gesloten wanden zijn bekleed met 2.500 betonnen panelen, allemaal anders van vorm.

Dundee – onlangs in het nieuws als de Europese stad met de zwaarste drugsproblematiek – hoopt dat het nieuwe museum voor een wederopleving van de stad zal zorgen, net als het Guggenheim Museum van Frank Gehry voor het Spaanse Bilbao deed. Het museum, het eerste designmuseum van Schotland, is onderdeel van een 1 miljard kostende revitalisering van het waterfront van Dundee.

Kengo Kuma is een van de grote namen in de hedendaagse architectuur, in Japan en daarbuiten, met projecten in Parijs, de Verenigde Staten en nu ook het Verenigd Koninkrijk. Hij is de ontwerper van het nieuwe stadion dat in Tokio wordt gebouwd voor de Olympische Spelen van 2020, nadat met veel controverse het eerdere ontwerp van Zaha Hadid is geschrapt.

‘Kamer voor de stad’

Voor Dundee won Kuma in 2010 een internationale prijsvraag, waarbij 45 miljoen pond voor het gebouw was uitgetrokken (uiteindelijke kosten: 80 miljoen). Tot zijn concurrenten behoorde het Weense bureau Delugan Meissl, ontwerper van het Eye Filmmuseum in Amsterdam. Des te opmerkelijker is het dat het met hout beklede hoge open atrium van het nieuwe V&A – volgens de architect „een kamer voor de stad” – veel gelijkenis toont met het ‘plein’ in het hart van het Eye-gebouw van Delugan Meissl.

Lees ook: V&A Dundee overstijgt Schotland

Het gebouw aan de rivier de Tay bestaat uit twee volumes, die smal zijn van onderen en naar boven uitwaaieren. De tijdelijke tentoonstellingsruimte en de zalen voor de exposities zijn op de eerste verdieping met elkaar verbonden. Je kunt op het grote plein om het gebouw heen, tussen en onder de twee delen lopen – Kuma noemde het deze week „een nieuw portaal naar de stad”.

Kuma is een veelzijdig architect en lang niet al zijn ontwerpen zijn zo zwaar uitgevallen als het nieuwe V&A. Voor de Designweek in Milaan dit voorjaar was hij – samen met onder anderen Daan Roosegaarde – uitgenodigd met een idee te komen om luchtverontreiniging tegen te gaan. Hij bedacht een zes meter hoge hangende sculptuur van origami-achtig textiel dat volgens hem in een jaar tijd de uitlaatgassen van 90.000 auto’s kan afvangen. Tegen de blog Dezeen zei hij hierover: „Dit is zachte architectuur. In de twintigste eeuw was de architectuur heel hard, zwaar en solide. Maar dit soort zachte architectuur kan een nieuw type harmonie scheppen.” Naar zijn eigen maatstaven lijkt het ontwerp voor V&A Dundee terug te grijpen naar de vorige eeuw.