Fantaseren over inkomsten is onprofessioneel, ook in toga

De financiële gang van zaken bij betaaldvoetbalorganisaties is vaak nogal ondoorgrondelijk – het is een schimmige wereld. Sommige clubs verdienen stevig, andere leiden een kommervol bestaan. Soms is de nood zo groot dat een gemeente bijspringt, merkwaardige deals met het stadion worden gesloten of een rijke Rus of sjeik de boel overneemt. Ook is er de neiging de boeken een beetje op te leuken, zodat de werkelijke toestand van een club er niet uit blijkt.

De KNVB hanteert een categorieënsysteem, waarbij categorie 3 financieel goed is en categorie 1 onvoldoende. Indien de financiën of de begroting duurzaam niet op orde zijn, kan de licentie om betaald voetbal te mogen spelen worden ingetrokken. Een van de clubs die met intrekking van de licentie werden bedreigd, was FC Twente. De club had het, om het op zijn Twents te zeggen, hoog in de bol gekregen en was in de financiële problemen beland. Over die perikelen is de afgelopen jaren veel bericht, evenals over de manier waarop werd getracht met jaarstukken en begrotingen een schijn van soliditeit op te houden.

Creatieve accountant

Recent heeft de Accountantskamer te Zwolle uitspraak gedaan in een zaak waarbij door de Autoriteit Financiële Markten klachten waren ingediend tegen de accountant van FC Twente. In de jaarstukken van FC Twente waren toekomstige tv-rechten voor vele miljoenen als inkomsten opgenomen.

Het belang van correcte jaarrekeningen is evident: onder anderen belanghebbenden moeten kunnen bepalen hoe het is gesteld met de financiële toestand van een instelling, onderneming of instituut. Je wilt immers graag weten of je te maken hebt met een solide wederpartij of partner of dat je aan boord gaat van een zinkend schip.

Het is geaccepteerd dat sommige waarden die in de officiële jaarstukken staan, niet de werkelijke waarden zijn. Zo kan een gebouw een boekwaarde hebben van 10 miljoen euro, terwijl de werkelijke waarde 20 miljoen euro is. Die stille reserve blijkt dan niet uit de jaarstukken (en heet dan ook niet voor niets een stille reserve). Maar bij andere onderdelen, zoals de omzet en de inkomsten moeten de juiste cijfers worden vermeld.

Gebaseerd op feiten

Dat was in het geval van FC Twente dus niet gebeurd: toekomstige inkomsten waren als ‘gerealiseerd’ in de boeken terechtgekomen. Dat mag natuurlijk niet en de Accountantskamer was daar heel duidelijk over: jaarrekeningen moeten niet worden opgesteld op basis van intenties maar op basis van feitelijke transacties en gebeurtenissen.

De klacht(en) tegen de accountant werden gegrond verklaard en zijn inschrijving in het register werd voor de duur van één maand doorgehaald, wat accountants vrij stevig schijnen te vinden. Deze maatregel werd onder andere gemotiveerd met de overweging dat fundamentele beginselen van deskundigheid en zorgvuldigheid, respectievelijk vakbekwaamheid en zorgvuldigheid waren geschonden. Door zijn handelwijze heeft de accountant het door het maatschappelijk verkeer te stellen vertrouwen in de beroepsgroep geschaad en aldus tevens het fundamentele beginsel van professioneel gedrag, respectievelijk professionaliteit overtreden.

Voor begrotingen gelden uiteraard iets minder strenge regels. Waar de jaarrekening gaat over een afgelopen jaar, waarbij duidelijk is wat er zich heeft afgespeeld, gaat een begroting over de toekomst, die voor een deel ongewis is. Maar ook een begroting van een serieuze onderneming of instelling mag natuurlijk geen onzin bevatten. Het is een veilig begrotingsbeginsel om uitgaven aan de royale kant te begroten en inkomsten wat voorzichtiger. Een onrealistische begroting leidt makkelijk tot rampen als de inkomsten tegenvallen en de kosten hoger blijken te zijn.

Niet alleen in de voetbalwereld

Toen ik de uitspraak van de Accountantskamer las, moest ik denken aan de financiële problemen bij de rechtspraak. De begrotingen zijn de afgelopen jaren opgeleukt met inkomsten en besparingen als gevolg van de invoering van KEI. Dit gebeurde hoewel grote delen van het programma nog niet waren uitgevoerd, laat staan dat zij behoorlijk werkten en/of besparingen of inkomsten opleverden. En dat terwijl er twijfel was over het slagen van it-projecten bij de overheid, om het heel voorzichtig te zeggen.

Mede door deze gefantaseerde inkomsten en besparingen zit de rechtspraak nu op zwart zaad. Misschien dat de betrokkenen de strekking van de wijze woorden van de Accountantskamer nog eens tot zich moeten laten doordringen: stukken moeten niet worden opgesteld op basis van intenties maar op basis van feiten.

We hebben kunnen lezen hoe het met de bestuurders van FC Twente en de accountant is afgelopen: ze zijn vertrokken en de inschrijving is tijdelijk doorgehaald. En in de rechtspraak? Noch bij de Raad voor de Rechtspraak noch bij de gerechtsbestuurders is er iemand vertrokken wegens deze wijze van begroten. Ja, het is een schimmig wereldje, die betaaldvoetbalwereld.

De Togacolumn wordt geschreven door een rechter, officier of advocaat.