Eigen plan Fenixloods 2 bleef steken

In het voorjaar van 2017 lag er een plan om culinaire hotspot de Fenix Food Factory op zijn huidige plek te behouden. Een plan van ondernemers in de Fenixloods II op Katendrecht, met een lokale ontwikkelaar, schetsen en investeerders. De eerste verdieping was bestemd voor werkplekken en kunst en cultuur, het dak voor veertig creatieve woningen en een publiek park. De Fenix Food Factory zou mede-eigenaar worden van de loods.

Maar het vorige college van Rotterdam heeft nooit inhoudelijk op dit plan gereageerd, volgens mede-initiatiefnemer Tsjomme Zijlstra, eigenaar van Kaapse Brouwers. Er is een administratieve fout gemaakt, zei de gemeente. Intussen diende zich een andere koper aan die de vervallen loods wil renoveren: de filantropische stichting Droom en Daad onder leiding van directeur Wim Pijbes.

Zo besloot het vorige college in maart 2018 tot een voorgenomen verkoop van de loods aan Droom en Daad. Die stichting wil op de eerste verdieping een permanente ‘landverhuizersexpo’ vestigen, op het dak een uitzichtpunt en beneden iets culinairs, creatiefs en cultureels. De Fenix Food Factory moet verhuizen; hun huurcontract loopt tot februari 2020 en daarna zou de loods drie jaar dicht moeten voor verbouwing.

„Wrang” noemt Zijlstra het. „De stad gebruikt ons echt als marketingtool. We zijn daar ook blij mee. Maar als je dan zo wordt behandeld.”

Pijbes aan de andere kant zegt: „Iedereen zit er nu op tijdelijke basis. Dat is dus geen verrassing.”

Met kapitaal van de familie Van der Vorm, grootaandeelhouders van HAL Investments, wil Droom en Daad Rotterdam „mooier en beter” maken. De stichting wil de historische Fenixloods 2 behouden; de naastgelegen Fenixloods 1 wordt al omgebouwd tot een flat met 213 woningen. In loods 2 wil Pijbes het verhaal vertellen van de 3,5 miljoen Europeanen die via deze plek ooit naar de Nieuwe Wereld emigreerden.

‘Lullige plek’

Het stadsbestuur faalt als de Fenix Food Factory van Katendrecht verdwijnt en op een „lullige plek” wordt weggestopt, schreef columnist Wessel Penning onlangs in het AD Rotterdams Dagblad. De raadsfracties van CDA en D66 hebben het college nu vragen gesteld waarom „nooit inhoudelijk is gereageerd” op het eigen plan van de ondernemers. Het college wil hier niet op vooruitlopen.

Sinds de opening in 2014 is Fenix Food Factory een trekpleister geworden die de ontwikkeling van Katendrecht heeft gestimuleerd. Naast de Kaapse Brouwers zitten in de versmarkt met terrasjes onder meer een bakkerij, kaasmaker, slagerij en boekhandel. „Iemand zei laatst: het leuke aan jullie is dat het lijkt alsof het gekraakt is”, zegt Zijlstra. „En je kunt hier één kopje koffie drinken en de hele dag blijven zitten of lezen.”

De communicatie over Fenixloods 2 is raar gelopen, blijkt uit Zijlstra’s verhaal. Een kleine groep ondernemers begon eind 2016 met een plan. Creatief brein was projectontwikkelaar Vincent Taapken van New Industry, Rotterdamse Vastgoedman van het jaar. De architecten waren Van Schagen plus MVRDV, het bureau achter de Markthal en het Depot Boijmans Van Beuningen.

In november 2016 vroegen de ondernemers de dienst stadsontwikkeling schriftelijk om ‘exclusiviteit’ bij de herontwikkeling van Fenix 2. Maar er kwam geen antwoord.

Intussen kwam het nieuwe Droom en Daad in beeld als aspirant-koper. In februari en maart 2017 voerde Pijbes de eerste gesprekken met de gemeente en de wethouder, zegt hij.

In april 2017 mailden de ondernemers Leefbaar Rotterdam-wethouder Ronald Schneider hun plan met de vraag waar het antwoord bleef. Rond die tijd hoorden ze van de gemeente ook dat iets mis was gegaan. De gemeente zou hen in januari 2017 al hebben geantwoord, maar die brief was nooit verstuurd. In mei 2017 kregen de ondernemers alsnog die brief van januari. Ze kregen ook excuses – maar geen exclusiviteit.

Pijbes nam contact op met de ondernemers. Hij stelde voor samen te werken. Hij vroeg hen hun plan niet naar buiten te brengen om zijn onderhandelingspositie niet te schaden, zegt Zijlstra. Pijbes spreekt dit tegen: volgens hem is alleen gesproken over terugkeer naar de loods.

De ondernemers mailden hun plan in juli 2017 aan wethouder Robert Simons, opvolger van de afgetreden Schneider. Simons had ook een gesprek met de ontwikkelaar. Maar omdat Droom en Daad het initiatief had, ging het niet over het plan.

In maart 2018 maakte het college het verkoopplan met Droom en Daad bekend. Pijbes gaf interviews aan De Wereld Draait Door, NRC en de New York Times over de landverhuizers.

Droom en Daad: geen samenwerking

Daarna kregen de ondernemers van Pijbes te horen dat hij toch afzag van samenwerking. Wegens „voortschrijdend inzicht”, aldus Zijlstra.

Pijbes herkent dit laatste „niet in die bewoordingen”, zegt hij. Droom en Daad wil onafhankelijk blijven en enig eigenaar van de loods zijn.

Het idee voor een landverhuizersexpo leeft al jaren, en ze zijn er al in steden als Hamburg en Antwerpen, zegt Pijbes. Het wordt een samenwerking met het Stadsarchief, Maritiem Museum, Museum Rotterdam, Nederlands Fotomuseum, het Wereldmuseum en het Immigratiemuseum op Ellis Island bij New York.

Sommige ondernemers achter het eigen plan hebben nu vrede met de verkoop aan Droom en Daad. Paul Posse van restaurant Posse vindt Pijbes’ plan goed voor het erfgoed. Interieurarchitect Robert van Oosterom wil na de renovatie terugkeren.

Andere huurders, niet betrokken bij het plan, gaan verschillende kanten op. Het Dutch Pinball Museum wil na 2023 in Fenixloods 2 uitbreiden. Jeugdcircus Rotjeknor en Codarts verhuizen naar Fenixloods 1.

Ook de Fenix Food Factory kan naar Fenixloods 1 verhuizen – wat volgens Pijbes altijd al het plan was – maar de lage huur van nu wordt dan een stuk hoger. Zijlstra: „We zullen dan commerciëler moeten werken. Dan komt er misschien wel iemand naar je tafeltje om te vragen: wat wilt u drinken? Is het dan nog leuk?”

Drijvend ponton

Een ander plan is om de Fenix Food Factory tijdelijk op een drijvend ponton te vestigen, als ze na 2023 kunnen terugkeren in Fenixloods 2. Maar daar moet de huur verplicht marktconform worden, zegt Pijbes.

Een vraag is nog of de gemeente moet bijdragen aan het plan van Droom en Daad. Op Fenixloods 2 zouden ooit ook 200 woningen worden gebouwd. Nu dat niet doorgaat, moet de grondprijs afgewaardeerd worden en brengt de grond minder op bij verkoop, zei oud-wethouder Simons eerder. Pijbes geeft geen commentaar op de onderhandelingen. „De toegevoegde waarde van het landverhuizersverhaal voor de stad groter zal groter zijn dan de eenmalige verkoopprijs”, zegt hij wel.

Het college kan er niet op vooruitlopen, zegt de woordvoerder van wethouder Bas Kurvers (VVD, wonen). Het college mag volgens hem vastgoed zonder aanbesteding gunnen aan filantropische organisaties zoals Droom en Daad. De verkoop is alleen nog niet definitief, zegt hij. Droom en Daad heeft tot eind dit jaar om het plan uit te werken. Pijbes: „Ik ga ervan uit dat de koop doorgaat.”