Poetin verhoogt pensioenleeftijd minder dan gevreesd

De pensioenleeftijd voor vrouwen gaat in Rusland niet van 55 naar 63 maar naar 60. President Vladimir Poetin maakte dat woensdag in een rechtstreeks op televisie uitgezonden toespraak bekend. De verhoging van 60 naar 65 jaar voor mannen die in het wetsvoorstel was aangekondigd blijft wel staan. De toespraak van Poetin was een bijzondere gebeurtenis: slechts zes keer eerder richtte de president zich in een speciale toespraak tot het volk.

De verhoging van de pensioenleeftijd moet de komende vijf jaar geleidelijk worden ingevoerd, steeds met één jaar. Waarom Poetin de verhoging voor vrouwen heeft teruggebracht zei hij niet, maar alom wordt aangenomen dat dit gebeurde onder druk van teruglopende steun onder de bevolking. Veel Russen vrezen dat ze niet of nauwelijks van hun pensioen kunnen genieten. De gemiddelde levensverwachting voor Russen was vorig jaar 72,6, een stuk lager dan in West-Europa. Vooral mannen worden niet oud. In 2017 lag de gemiddelde levensverwachting voor Russische mannen op 67,5 jaar. In sommige regio’s is dat nog minder.

Dat de pensioenleeftijd omhoog zou gaan, werd in juni aangekondigd door premier Dmitri Medvedev. Dat gebeurde op de eerste dag van het WK voetbal in Rusland. De afgelopen maanden gingen in tientallen Russische steden mensen de straat op om te demonstreren. Ook de populariteit van president Poetin kreeg een knauw. In juli, zo blijkt uit een peiling van het onafhankelijke Levada-centrum, keurde 67 procent van de Russen het handelen van Poetin goed. In april was dat nog 82 procent.

Pensioen is heilig

Het vroege pensioen is voor Rusland een heilige koe: een sociaal relict uit Sovjettijden. Voor veel beroepsgroepen gelden bovendien uitzonderingen. Militairen en medewerkers van de veiligheidsdiensten kunnen bijvoorbeeld al met 45 met pensioen.

In zijn eerste jaar als president vestigde Poetin zijn gezag mede door ervoor te zorgen dat de pensioenen weer op tijd werden uitbetaald. In 2005 zei Poetin in zijn jaarlijkse grote televisie-interview dat er onder zijn presidentschap niet aan de pensioenen zou worden getornd. Inmiddels is de Russische president echter tot het inzicht gekomen dat maatregelen onafwendbaar zijn, zo zei hij in zijn toespraak.

“De demografische ontwikkelingen en trends op de arbeidsmarkt tonen aan dat we dit [de verhoging, red.] niet langer kunnen uitstellen. Maar onze besluiten moeten eerlijk, in balans en ook in het belang van het volk zijn. Daarom stel ik maatregelen voor om de gevolgen van het besluit te verzwakken”, zei Poetin, doelend op de afzwakking van de verhoging van de pensioenleeftijd voor vrouwen.

Levensverwachting gestegen

De afgelopen jaren is de gemiddelde levensverwachting in Rusland sterk gestegen. Door de vergrijzing en de krimp van de beroepsbevolking (die de pensioenpremies afdraagt) moet de Russische overheid steeds meer geld in het Nationale Pensioenfonds pompen: tussen 2006 en 2012 verdubbelde de overheidsbijdrage bijna tot 9,2 miljard dollar per jaar.

De Russische overheid is bovendien op zoek naar geld voor extra investeringen in infrastructuur, onderwijs en gezondheidszorg. Volgens sommige schattingen is er voor de realisatie van Poetins plannen tot 2024 8 biljoen roebel extra nodig, zo’n 100 miljard euro.