De duistere kolonel

Ik zou het bijna vergeten zijn als Genna Sosonko er niet over had geschreven in zijn recente mooie boek Evil-Doer over Viktor Kortchnoi. Het was in april 1979, toen Viktor Batoerinski, de baas van het sovjetschaak, in Amsterdam een persconferentie gaf om uit te leggen dat de boycot van Viktor Kortchnoi geen zaak was van de schaakbond van de Sovjet-Unie, maar van de individuele grootmeesters, die stuk voor stuk zo’n hekel hadden aan Kortchnoi dat ze niet met hem in een toernooi wilden spelen.

Kortchnoi noemde Batoerinski de duistere kolonel en niet zonder reden, want hij was inderdaad kolonel en had in een vorige carrière als militair aanklager doodvonnissen geëist en gekregen.

Kortchnoi had in 1976 politiek asiel aangevraagd in Amsterdam. In 1978 had hij op de Filippijnen op het nippertje een tweekamp verloren van Anatoli Karpov. Hij was in de ban gedaan. In toernooien waarvoor hij was uitgenodigd, deden geen schakers uit de Sovjet-Unie mee.

De westerse journalisten lachten zachtjes toen Batoerinski zei dat zijn bond niets met de boycot te maken had. Ik mocht de laatste vraag stellen en zei: „Net als Kortchnoi werd Aljechin vroeger als een vijand van de Sovjet-Unie beschouwd en nu is er daar ieder jaar een Aljechin Herdenkingstoernooi. Ook bij u kunnen dingen dus veranderen. Kan er over twintig jaar een Kortchnoi Herdenkingstoernooi in Leningrad verwacht worden?”

Dat was misschien wat de Sovjetpolitici een ‘provocatie’ noemden, maar Batoerinski gaf keurig antwoord: „Ik kan niet in de toekomst kijken, maar ik weet in ieder geval zeker dat ik het niet mee zal maken.”

Hij stierf in 2002 en had meegemaakt dat Kortchnoi als een verloren zoon in Rusland was onthaald. Ik was slordig geweest met die twintig jaar, want voor een herdenkingstoernooi moet iemand eerst dood zijn en Kortchnoi stierf in 2016.

Sindsdien waren er tal van herdenkingstoernooien voor hem, tot in India toe, maar het belangrijkste is natuurlijk het Memorial in Sint-Petersburg, de stad waar hij geboren en getogen was. In dat toernooi werd afgelopen week een prachtpartij gespeeld.

David Paravyan - Saveliy Golubov, Viktor Korchnoi Memorial, Sint-Petersburg 2018

1. e4 e5 2. Pf3 Pf6 3. Pxe5 d6 4. Pf3 Pxe4 5. d4 d5 6. Ld3 Ld6 7. 0-0 0-0 8. c4 c6 9. Db3 dxc4 10. Lxc4 Pd7 11. Te1 Pdf6 12. Pbd2 Pxd2 13. Lxd2 Db6 14. Dd3 Dxb2 Zwart speelt met vuur. 15. Tab1 Da3 16. Dc2 Pd5 Zwart had voor zijn dame een schuilplaats op a6 moeten bouwen met 16...b5, al ziet dat er niet mooi uit. 17. Tb3 Da4 18. Lxd5 cxd5 19. Pg5 g6 20. Pxh7 Lf5 Na 20...Kxh7 verliest zwart zijn dame door 21. Th3+ Lxh3 22. Dxa4. Hij had het best een kwaliteit kunnen geven, maar dat zou weinig hoop bieden. 21. Pf6+ Kg7 22. Lh6+ Kxf6 Na 22...Kxh6 wint 23. Th3+ weer de dame.

Zie diagram

23. g4 Een prachtige zet. Wit laat zijn dame gewoon staan. Hij dreigt 24. g5 mat en ook na 23...Lxc2 24. Tf3+ gaat zwart snel mat. 23... Lf4 24. Dc7 Opnieuw kan wit zijn dame aanbieden, want na 24...Lxc7 volgt weer 25. g5 mat. 24...Lxh6 25. De5+ Kg5 26. h4+ Kxh4 Ook na 26...Kxg4 gaat zwart mat. 27. Th3+ Kg5 en zwart gaf op. Het snelste mat is 28. De7+ f6 29. De3+ Kxg4 30. Dg3 mat.