‘Met deze zes Hema-filiaalhouders komen we niet verder’

De drukke decembermaand van vorig jaar is volop aan de gang als enkele franchisenemers van Hema een brief ontvangen. De boodschap daarin is even duidelijk als verrassend: Hema wil niet met ze verder. Het bedrijf (1,2 miljard euro omzet, 11.300 werknemers) laat weten dat contracten die voor onbepaalde tijd zijn afgesloten ontbonden zullen worden. Contracten met een einddatum worden nadien niet verlengd.

Meteen is voor de winkeliers duidelijk dat deze brief maar gericht is aan een select groepje winkeleigenaren, zo bevestigen betrokkenen. Zes winkeliers, om precies te zijn. Exact de zes franchisers die in het bestuur zitten van de Vereniging Aangesloten Bedrijven (VAB), de club die alle zelfstandige winkeliers vertegenwoordigt. Dat kan bijna geen toeval zijn, vermoeden ze.

Tussen het hoofdkantoor van Hema en de VAB bestaat dan al zeker twee jaar onenigheid. Beide partijen zijn in conflict over de kosten die het hoofdkantoor maakt voor de verkoop via internet. Franchisenemers krijgen namelijk wel alle omzet die via de webwinkel in hun postcodegebied wordt behaald, maar volgens Hema betalen ze te weinig mee aan de kosten die daaraan vast zitten.

Om iets van dat geld terug te zien heeft Hema zijn franchisenemers daarom een rekening gestuurd. Ze moeten in termijnen 1,7 miljoen euro overmaken. De zelfstandige winkeliers weigeren dat: Hema moet eerst maar eens cijfers verstrekken waaruit blijkt dat die kosten kloppen, vinden ze. Omdat ze geen bewijs krijgen, maar Hema wel rekeningen blijft versturen, begint de VAB in september 2017 een procedure.

Verslechterde verhoudingen

In de maanden die volgen, verslechteren de verhoudingen tussen Hema en het VAB-bestuur nog verder. Het bedrijf meent dat de bestuursleden zich met hun weigerachtige houding gediskwalificeerd hebben voor verder overleg, zo laten betrokkenen weten. Hema deelt de VAB mee dat de vereniging niet langer welkom is op het hoofdkantoor.

De bestuursleden kunnen hun oren niet geloven: zij willen juíst tot een oplossing komen. Veel van de franchisenemers – die samen bijna de helft van alle 573 Nederlandse winkels in handen hebben – baten al tientallen jaren een of meerdere vestigingen uit. En altijd is er constructief overleg geweest. Het is Hema die maar niet met cijfers komt.

Lees ook: Conflict tussen Hema en franchisers draait uit op straatgevecht

De hardste botsing moet dan nog volgen. Begin juli stuurt Hema een brief naar álle bijna honderd franchisers. Het bedrijf beschuldigt de VAB van „voortdurende tegenwerking” en een „blokkerende houding”, waardoor de situatie „onhoudbaar” is geworden. Zolang de vereniging namens alle franchisers blijft handelen en er niet wordt onderhandeld over een nieuw franchisecontract is er voor franchise „in de huidige vorm geen toekomst meer”.

Op 1 augustus stuurt Hema opnieuw een brief naar álle franchisers, schreef Het Financieele Dagblad vrijdag. Daarin deelt het bedrijf ze mee dat de franchisecontracten met de zes VAB-bestuurders eind vorig jaar zijn opgezegd. De strekking van de boodschap, zo vat een betrokkene samen, is: de positie van de VAB is onhoudbaar, maar met alle andere franchisers willen we graag door.

Bronnen die het bedrijf goed kennen, zien hierin een wanhoopsdaad. Hema probeert de franchisers uit elkaar te spelen, in de hoop dat onderhandelen met losse partijen gemakkelijker is. Iemand van binnen het bedrijf verwoordt het net even anders: „Met heel veel franchisers hebben we goede contacten en zijn we in goed gesprek. Alleen met dit bestuur komen we niet verder.”

Termijn afgesproken

De vraag is echter of Hema de contracten met franchisers zomaar kan opzeggen, zo stellen ingewijden. In de afspraken met kleinere vestigingen, de zogeheten AA-winkels, is een termijn afgesproken. Als die afloopt, kan Hema besluiten de overeenkomsten niet te verlengen. In de reguliere contracten, verreweg het grootste deel, staat zo’n einddatum niet. „Dan kun je niet zomaar iemand zijn vestigingen afpakken”, zo meent een betrokkene.

De kans dat Hema en franchisers elkaar nogmaals in de rechtszaal treffen is daarom groot, denken ze. De VAB laat in een reactie weten dat ze het opzeggen van de franchisecontracten wil aanvechten. „We vinden dit een hele betreurenswaardige gang van zaken”, aldus een woordvoerder van de franchisevereniging, die verder niet op vragen wil ingaan.

Ook Hema wil desgevraagd niet ingaan op vragen, omdat het bedrijf geen uitspraken doet op zaken die „zaken die betrekking hebben op de contracten met individuele franchisenemers”.