Een half jaar zonder smartphone: maand 4

Sandro van der Leeuw (27) - Schrijver, student beeldende kunst, Single

Dan zijn er ineens nog maar twee maanden te gaan. Ik durf steeds beter toe te geven dat het leven zonder smartphone niet de rustige oase is gebleken waar ik zo op hoopte. Integendeel, zelfs. De afgelopen maanden waren een rollercoaster van chronische twijfels en confrontaties met een diepmenselijke eenzaamheid. Ik stopte met m’n studie, ik stopte met schrijven, ik stopte met daten. Maar essentiëler was wat daar uit voortkwam. Ik vond een nieuwe baan, ik kocht m’n eerste auto, ik begon weer met schrijven en ik her­positioneerde mezelf ten opzichte van de mensen die ik liefheb (waar er meer van waren dan ik eerder durfde te geloven). Omdat m’n oren ervan klapperen en ik aan alles voel dat dit alles belangrijk is, maakt het me niet uit of dit dankzij of ondanks de afwezigheid van een smartphone gebeurde.

Toch weet ik inmiddels zeker dat ik m’n telefoon in november vriendelijk, doch dwingend, terug zal vragen aan Hanneke. Dat vermoeden had ik al langer, maar gisteren wist ik het ineens 100% zeker. Ik reed met haast door Eindhoven, zonder Google Maps of een TomTom (het gevolg van een eeuwig gebrek aan geld), en wist van het ene op het andere moment totaal niet meer waar ik was. De kaart in m’n hoofd was niet voorbereid op de verkeerde afslag die ik blijkbaar had genomen en ik zag niets wat me ook maar enigszins bekend voorkwam. Het leek alsof al het bloed in m’n lijf naar m’n hoofd steeg, hevige hartkloppingen maakte het nog moeilijker om adem te halen en het zweet, dat ik sowieso al buitensporig veel uitstoot wanneer ik rijd, kwam nu met liters tegelijk m’n poriën uitgespoten. Deze paniek was mede ingegeven door een chronisch slaapgebrek en overprikkeling, maar dat maakte haar niet minder overweldigend. Ik zou de weg nooit meer vinden, ik zou in m’n stress dodelijke ongelukken veroorzaken, ik zou voor altijd rondjes blijven rijden door Eindhoven. Bovenal: ik zou te laat komen.

Lachend van het bijna-huilen belde ik m’n vader op. Omdat hij me altijd de kalmte toewuift die ik nodig heb. Inderdaad bracht zijn combinatie van stoïcisme en empathie verlichting. Hoewel ik nog steeds verdwaald was, durfde ik na ons korte gesprek weer gas te geven en een speurtocht te maken van niet weten waar te zijn en waar te gaan. En terwijl ik m’n Nokia in het dashboardkastje gooide en Lykke Li haar stem terug­vond, besloot ik dat dit de druppel was. Ik vind het niet fijn om de weg kwijt te raken, zowel in het leven als in Eindhoven, en zes maanden aan een stuk verdwalen mag wat mij betreft genoeg heten. Een smartphone zal m’n existentiële dolen misschien nooit helemaal elimineren, maar vergemakkelijkt het grote navigeren soms wel.

En weet je wat? Daar teken ik voor.

Emina Cerimovic (30) - Wetenschappelijk medewerker WRR, ministerie van Algemene Zaken, Single

Ik begin het fototoestel op mijn iPhone te missen. In de tussentijd heb ik geen apart fototoestel gekocht, dus nu heb ik een soort gat van een half jaar in mijn digitale herinneringen. Vind ik ergens toch wel jammer.

Verder is het de afgelopen maanden nog moeilijker gebleken om met familie en vrienden in het buitenland contact te onderhouden. De Viberapp maakte dat contact toch een stuk makkelijker.

Tevens merk ik dat ik minder bijhoud wat er in de wereld gebeurt. Ik lees minder nieuwsartikelen sinds ik geen smartphone heb. Voorheen las ik die in de trein op mijn telefoon. Nu zit ik veel meer voor me uit te staren.

Mijn smartphoneverslaving is inmiddels enigszins vervangen door een Netflixverslaving. Het voordeel daarvan is dat je uitsluitend thuis op de bank kan netflixen. Daarmee is de schade beperkt. Ik ben sinds kort Gilmore Girls aan het bingewatchen. Daarin zien we dat restauranteigenaar Luke al in het jaar 2000 aanvoelde hoe groot het sociale effect van mobiele telefoons was en zou zijn. In zijn eethuis was het verboden om telefoons te gebruiken. Zouden zulke restaurants/cafés ook in Utrecht bestaan?

Peter Castrop (55) - Bedrijfsjurist bij ProRail, Getrouwd, twee kinderen van 16 en 18

Als aan het begin van de zomervakantie Oslo op het programma staat is het volgens de Lonely Planet een goed idee om gebruik te maken van de fietsen van Oslo Bysykkel. Net als bijvoorbeeld in Londen en Parijs kun je voor een luttel bedrag, ongeveer 5 euro voor 24 uur, een fiets huren. De fiets is bij uitstek het vervoersmiddel om een stad als Oslo te verkennen, zeker als je naar het fraaie Vigelandpark wilt dat een paar kilometer van het centrum verwijderd is. Voor dit alles hoef je alleen maar de app te installeren en een dagpas aan te schaffen. En daar sta je dan bij een rij mooie bysykkels met je Nokia, zonder internet en zonder app. Geen fiets voor mij dus met als gevolg dat ik die dag een kleine 20 kilometer door Oslo loop. En dan blijkt dat lopen óók bij uitstek geschikt is om Oslo te verkennen. Het wandeltempo zorgt ervoor dat alle indrukken in datzelfde behapbare tempo opgenomen kunnen worden. Bijkomend voordeel van lopen is dat je veel minder met het verkeer bezig bent en je dus nog meer om je heen kunt kijken.

Na Oslo volgt een rondreis door Noorwegen. Diverse (toeristische) trekpleisters worden bezocht, waaronder de Geiranger fjord, de stad Bergen, de Preikestolen en als hoogtepunt een wandeling van in totaal 27 km naar de Trolltunga (en weer terug). Het ene uitzicht is nog mooier dan het andere en om me heen zie ik steevast mensen selfies maken met hun smartphone. Zelf ben ik niet zo’n fan van selfies (ik sta er vast niet leuk op), maar ik moet eerlijk bekennen dat ik er bij deze prachtige plekken graag ook één had gemaakt. Als voor de hand liggend alternatief vraag ik iemand anders om een foto te maken met mijn camera. De smartphone is ook hier dus niet onmisbaar.

Koen Caris (29)- Schrijver, Relatie

Ik ben nog steeds heel blij met hoe het hele experiment verloopt. Net als de meeste anderen had ook ik op vakantie iets meer moeite met het smartphoneloze bestaan. Even wat foto’s naar het thuisfront sturen, even opzoeken waar dat leuke strand precies is; het is allemaal toch wel heel prettig. Maar eigenlijk was er deze vakantie maar één moment dat de smartphone echt onmisbaar was. Ik heb nogal vliegangst, en de enige manier waarop ik zonder paniekaanval een vlucht doorkom is: oortjes in, Spotify aan, volume vol en dan furieus Candy Crushen tot het vliegtuig op koershoogte is. Vriend had Candy Crush al gedownload en klaarstaan, en de kleurtjes, geluidjes en instant bevrediging van zo’n fel scherm hadden meteen hun gewenste effect. Dat ik iets langer door bleef spelen dan strikt noodzakelijk, namen we maar voor lief.

Op schrijfvlak is de verandering de afgelopen maanden nog groter geweest dan ik had verwacht. Ik had altijd een beetje het idee dat ik achter de feiten aanliep; dat ik eigenlijk te laat was, dat ik al verder had moeten zijn. Ik had constant haast. Dit werd versterkt door mijn telefoongebruik, omdat dat altijd voelde als tijdverspilling. Maar in plaats van mijn telefoontijd aan banden te leggen, beknibbelde ik op andere dingen. Nam ik bijna geen pauze, en lunchte ik achter m’n laptop. Dat is veranderd. Ik voel me niet meer schuldig als ik pauze neem, even een praatje maak met collega’s of een rondje ga lopen. Ik schrijf met meer plezier, krijg meer gedaan op een dag en ben minder moe na afloop. Ook inhoudelijk zie ik verschil: mijn observaties zijn scherper geworden, en voelen “echter” aan.

De constante twijfel die ik aan het begin van het experiment had is verdwenen. Als een afspraak vijf minuten te laat was, begon ik gelijk te malen: heb ik wel de goede plek opgeschreven? De juiste tijd? Hebben we wel vandaag afgesproken? Heb ik wel met de juiste persoon contact gehad? Bestaat die persoon eigenlijk wel? Besta ik? Voor iemand die aan alles twijfelt, is het niet constant kunnen opzoeken en controleren van dingen gek genoeg een zegen gebleken. Doordat ik nu op mijn eigen geheugen moet vertrouwen (of vul in: m’n eigen stratenkennis, m’n eigen tijdsplanning) heb ik opnieuw geleerd dat de dingen meestal wel zo’n beetje op hun pootjes terecht komen. Dat geeft een hoop rust.

We hebben het trouwens steeds over het gebrek aan contact: Al Dat Contact dat we De Hele Tijd Niet Hebben. Mijn telefoon vertelt me dat ik de afgelopen 108 dagen gemiddeld 17 sms’jes per dag heb verstuurd, en 21 ontvangen. Als dit mijn eerste mobieltje was geweest, in 2003, dan had ik steeds binnen een dag mijn beltegoed voor de maand er doorheen gejaagd.

Kim van Beem (35), Community & contentmanager bij Babboe bakfietsen- Relatie, twee kinderen van 5 en 1,5

Inge Seuren (43), Officemanager van Academie voor Gedragskennis- Relatie, één kind van 7

Sinds 1 augustus ben ik weer aan de smartphone. Ik vind het genoeg geweest. Ik heb voldoende ervaring en inzicht. Een leven zonder smartphone kan echt wel, maar het brengt ook een andere dynamiek met zich mee. Ik heb de laatste twee/drie weken het gevoel gehad dat ik met paard en wagen door het leven ga, terwijl mijn auto voor de deur staat. Ik merk dat met name met mijn werk.

En ik wil weer door. Ik wil ‘s avonds minder werken op de laptop. Ik wil weer gebruik maken van de "smart" in de smartphone en overdag zaken kunnen afhandelen. Het is interessant om te kijken wat ik nu meeneem aan inzichten vanuit mijn smartphoneloze periode. Ik wil de frequentie in gebruik lager houden dan voorheen: niet op de slaapkamer, ook de telefoon uitzetten als ik naar bed ga, vaker thuis laten liggen, vaker uitzetten als ik onderweg ben met iemand, Whatsapp gaat in ieder geval op mute qua geluid en qua ‘wel-of-niet-gelezen-stand’. Shopping-apps ga ik niet terugzetten op mijn telefoon... En de rest weet ik nog niet.

Eén ding is zeker: de afgelopen maanden hebben mij ervan bewust gemaakt dat een leven zonder smartphone zeker kan. En daar kunnen voordelen aan zitten - meer rust, meer boeken lezen en (misschien) zelfs betere nachtrust. Maar een leven mét kan ook prima, mits je om de zoveel tijd checkt of je nog tevreden bent over je ‘smartphonegedrag’. En wellicht kun je dan een weekje offline of een weekje smartphonedetox inlassen om even weer te resetten. Wij hebben al bewezen dat dat makkelijk kan.