Miljardenbedrijf Google geeft geen cent om de waarheid

Laatst zocht ik via Google naar ‘Los Angeles’. De zoekmachine toont bij bepaalde zoektermen een informatievenster rechts van de resultaten. Die informatie haalt Google op bij Wikipedia. In de inzet over Los Angeles stond tot mijn verbazing geen korte beschrijving van de Amerikaanse stad, maar een walgelijke racistische tekst waarin opgeroepen werd tot het vermoorden van bepaalde minderheden.

Na wat onderzoek kwam ik erachter dat iemand ’s ochtends de Wikipedia-pagina voor Los Angeles had gevandaliseerd en dat Google die tekst had overgenomen. Het vandalisme was een uur later alweer door een Wikipedia-vrijwilliger opgeruimd. Het had slechts een uur op Wikipedia gestaan, maar stond ruim tien uur later nog steeds op Google.

Google is de meest bezochte website ter wereld. Op de tweede plek staat Youtube, ook van Google. Het bedrijf is zo groot, dat het soms maar moeilijk voor te stellen is. We kijken bijvoorbeeld met zijn allen elke dag meer dan een miljard uur naar video’s op YouTube. De miljardenboete die Google recent van de Europese Commissie kreeg voor hun machtsmisbruik rondom Android is maar een fractie van hun jaarlijkse omzet, terwijl wij er hier met gemak nog een Noord/Zuidlijn van zouden kunnen bouwen.

Lees ook dit vragenstuk over de boete voor Google: Wat is er mis met Android? En 14 andere vragen

Het bedrijf is ook bijzonder machtig: Google bepaalt voor een groot deel wat wij wel en niet zien online. Dat zagen we afgelopen week bijvoorbeeld bij Nieuwsuur, dat liet zien hoe het account van Women on Waves, een Nederlandse stichting die abortussen ondersteunt, al vier keer ten onrechte offline is gehaald.

Steeds vaker lijkt het erop dat Google de controle is kwijtgeraakt over de kwaliteit van zijn eigen diensten. Zo gaan de algoritmes die bepalen welke videos ‘trending’ zijn op YouTube soms grandioos de mist in. Na de afschuwelijke schietpartij op de Stoneman Douglas High School in Florida werd een video met een complottheorie als eerste aanbevolen aan de bezoekers van de site. De video waarin David Hogg, één van de overlevers, ervan wordt beschuldigd dat hij een ingehuurde acteur zou zijn werd mede daardoor ruim 200.000 keer bekeken.

Informatie bij filmpjes

Het is dus geen verrassing dat Google van alle kanten onder druk wordt gezet om de problemen rondom het verspreiden van misinformatie via hun platforms op te lossen. YouTube-baas Susan Wojcicki kondigde daarom in maart aan dat het platform bij video’s met bekende samenzweringstheorieën links naar meer informatie wil gaan plaatsen. Ook hier wil het bedrijf gaan leunen op het vrijwilligerswerk van Wikipedia.

Stel dat je een video bekijkt over ‘chemtrails’ (condenssporen van vliegtuigen waar chemicaliën in zouden zitten), dan wil YouTube daar de link bij plaatsen naar de Wikipedia-pagina waarin dat complot weerlegd wordt. Hoewel ook Wikipedia natuurlijk feilbaar is – er is bijvoorbeeld disproportioneel veel aandacht voor mannen en er wordt meestal geschreven vanuit een Westers perspectief – is het een van de weinige plekken op het internet waar je niet-commerciële informatie kunt vinden met een relatief neutraal standpunt. In de pagina’s over complottheorieën zit vaak jaren van werk met veel goede referenties.

De Wikipedia-gemeenschap was niet blij met de aankondiging. Google had namelijk geen overleg gepleegd met de stichting achter de encyclopedie. Er was niet nagedacht over wat het voor Wikipedia zou betekenen als het opeens al dit extra verkeer zou krijgen. Zouden de betreffende wikipedia-pagina’s hierdoor bijvoorbeeld niet veel vaker op een foute manier gewijzigd worden?

Hoezo denkt een commercieel bedrijf van dit formaat dat het haar misinformatie-probleem kan uitbesteden aan een non-profit encyclopedie die door vrijwilligers wordt onderhouden? Google lijkt Wikipedia te zien als een onuitputtelijke bron van gratis arbeid die het zich probleemloos kan toe-eigenen. Het is helaas een klassieke truc van dit soort technologiebedrijven: de winsten zelf houden, maar de kosten en negatieve gevolgen van hun producten afwentelen op de gemeenschap.

Iedereen mag toevoegen

Voor Wikipedia is het onmogelijk om het vandalisme zoals op de pagina over Los Angeles te voorkomen. Wat het project immers zo sterk maakt, is dat op elke Wikipedia-pagina een ‘Bewerken’-knop zit waarmee iedereen meteen aan de slag kan gaan met het verbeteren van deze volledig open encyclopedie. Maar van Google moeten we meer verwachten. Het neemt informatie over van Wikipedia om de eigen zoekresultaten te verrijken en zo haar marktmacht verder uit te breiden. Als het niet in staat is om te checken of de informatie die het gratis en voor niets overneemt geen nonsens is, dan moet het helemaal geen info overnemen.

Google heeft nu zelf racistische taal op zijn resultatenpagina gezet. Het verspreidt daarmee ongecheckte informatie alsof het de waarheid is. En daar heeft het als monopolist geen excuus voor.