Zes redenen om de vliegtaks per direct in te voeren

Het kabinet wil een vliegtaks. Liefst in Europees verband, anders per 2021 in Nederland. Staatssecretaris Menno Snel van Financiën (D66) heeft burgers en organisaties gevraagd om te reageren. De lobby van de luchtvaartbranche druipt nu zichtbaar van het kabinetsvoorstel af, dus graag geef ik als burger die zich zorgen maakt over het klimaat en overlast voor omwonenden mijn commentaar.

1. Vliegen is veels te goedkoop

Er wordt geen belasting geheven op kerosine en geen BTW op vliegtickets, waardoor de luchtvaartbranche jaarlijks miljarden aan kosten bespaart – en de staat miljarden aan belastingen misloopt. Zo concurreert de luchtvaart oneerlijk met de trein, de bus en bootvervoer. Het gaat bovendien recht in tegen het ‘vervuiler betaalt’ principe, dat sinds 1992 internationaal als leidend principe geldt om vervuiling aan te pakken. Het kabinet-Balkenende IV voerde in 2008 om die redenen een vliegtaks in. Die werd echter afgeschaft, zogenaamd omdat er te veel passagiers naar het buitenland uitweken. Zie ook punt 5.

2. De politiek moet haar logica op orde krijgen

Sinds de brexitonderhandelingen kennen wij maar al te goed het Engelse gezegde: You can’t have your cake and eat it. Maar toch wil het kabinet Schiphol, Lelystad Airport en andere luchthavens laten groeien, én de CO₂-uitstoot en de geluidsoverlast laten dalen.

De lobby van de luchtvaartbranche draait om één centraal punt: het zou slecht zijn voor de economie en banen kosten. Feit is dat het aantal vluchten van en naar Schiphol in twintig jaar met 40 procent is toegenomen tot meer dan een half miljoen in 2017.

Een zware vliegtaks kan die groei stilzetten. Stilzetten zorgt niet voor economische achteruitgang. Er komen weliswaar geen banen bij – maar met een Nederlands werkeloosheidspercentage van 3,9 procent heeft dat ook geen prioriteit. Als de taks vuilere vliegtuigen extra belast, zorgen de markt en technische innovatie ervoor dat de CO₂-uitstoot met de tijd langzaam zal dalen.

Lees ook: Staatssecretaris Snel: vliegtaks komt er sowieso

3. De vliegtaks moet direct worden ingevoerd

De Internationale Burgerluchtvaartorganisatie (ICAO) heeft in 2016 onder hoge druk van de EU afgesproken dat vliegverkeer wereldwijd vanaf 2020 alleen nog CO₂-neutraal mag groeien.

Is het toeval dat dit kabinet de vliegtaks pas daarna wil invoeren (in 2021), en de luchtvaartbranche nog jaren de tijd geeft om meer CO₂ uit te stoten? Het excuus dat er eerst geprobeerd wordt een Europese vliegtaks op te zetten is bijna geloofwaardig. Ware het niet dat eurocommissaris Pierre Moscovici al per brief heeft laten weten dat de Commissie niet naar een Europese vliegtaks kan kijken in de huidige ambtstermijn – en die loopt tot eind 2019.

Zo kan staatssecretaris Snel zijn naam geen eer aandoen. Klimaatverandering en geluidsoverlast laten zich echter niet pappen en nathouden tot 2021. Voor zover ik weet bestaat de vliegtaks van het kabinet-Balkenende IV nog, maar is deze op nul euro per ticket gezet. Als staatssecretaris Snel het wil, kan hij de vliegtaks dus bij wijze van spreken morgen weer invoeren.

Alleen al vanaf Schiphol gaan op werkdagen zestig vluchten naar Londen. Dat is ongehoord voor een afstand van 350 kilometer

4. Maak alternatieve reismogelijkheden aantrekkelijker

Nog een tip voor de belastingtarieven. Alleen al vanaf Schiphol gaan op werkdagen zestig vluchten naar Londen. Dat is ongehoord voor een afstand van 350 kilometer die ook prima met bijvoorbeeld de trein te bereizen is. Wie met de trein reist kan werken of ontspannen. Wie zulke korte afstanden vliegt, staat voornamelijk in de rij. Maak de vliegtaks naar Londen, Parijs, Berlijn en andere bestemmingen zo hoog dat mensen alternatieve reismogelijkheden overwegen.

5. Een vliegtaks is niet nadelig voor onze concurrentieslag

Trap niet in het dreigement van de luchtvaartbranche dat passagiers massaal zouden uitwijken naar het buitenland vanwege een vliegtaks. Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk hebben al een vliegtaks, en België geen mainports. Je verliest hooguit wat vakantiegangers, maar die zouden toch al van Schiphol naar Lelystad overgeheveld worden.

6. Gebruik de opbrengsten uit de vliegtaks voor klimaatprojecten

De fout die Balkenende IV maakte, was dat de opbrengst van de vliegtaks destijds in de schatkist verdween. Gebruik de opbrengsten van de vliegtaks expliciet om geluidsoverlast tegen te gaan en voor klimaatprojecten. Bij de VN-klimaatonderhandelingen is bijvoorbeeld afgesproken dat Nederland ontwikkelingslanden ondersteunt met ‘klimaatfinanciering’ – dat is een mooi doel voor de opbrengst van de vliegtaks. Informeer de reiziger hierover, bijvoorbeeld door middel van posters op de vliegvelden. Hij wordt zich bewust van de impact van vliegen op klimaatverandering en is bovendien eerder bereid de vliegtaks te betalen als hij weet dat deze voor iets nuttigs wordt gebruikt.