Aanklacht tegen dozijn Russische spionnen legt bommetje onder top Trump-Poetin

De lange arm van de Amerikaanse speciaal aanklager Robert Mueller reikt bijna tot aan Rusland. De aanklacht tegen twaalf Russische inlichtingenofficieren die Muellers team vrijdag naar buiten bracht, legt een klein bommetje onder de top van Trump en Poetin, maandag in Helsinki, op tweehonderd kilometer van de Russische grens.

Volgens Mueller heeft het dozijn inlichtingenofficieren van de Russische militaire inlichtingendienst GROe zich in 2016 schuldig gemaakt aan het hacken van het DNC, het bestuur van de Democratische Partij, en de campagne van presidentskandidaat Hillary Clinton. De aanklacht noemt de GROe-hackers met voor- en achternaam, en beschrijft in detail hoe de inlichtingenofficieren te werk gingen: niet alleen bij het inbreken en stelen van informatie, ook bij de verspreiding van de gestolen e-mails via de nepsite DCleaks en de gefingeerde ‘Roemeense hacker’ Guccifer 2.0.

De spectaculaire aanklacht lijkt zijn werk al te hebben gedaan voordat Trump en Poetin elkaar ook maar de hand hebben kunnen schudden.

Lees ook deze vooruitblik op de Helsinki-top

Afgelopen maandag liet Poetins adviseur voor buitenlands beleid Joeri Oesjakov aan de Russische krant Kommersant weten te rekenen op een gemeenschappelijke verklaring. Kommersant schreef dat Moskou al een concept had overgelegd waar Washington niet afwijzend op zou hebben gereageerd. Een anonieme Amerikaanse bron zei dat Amerikaanse diplomaten hadden aangedrongen op een passage waarin beide regeringen zouden garanderen zich niet te mengen in elkaars verkiezingen.

Een dergelijke formulering zou beslist niet mogen lijken op een schuldbekentenis: het Kremlin ontkent iedere betrokkenheid, en Trump wuift het verkiezingsschandaal nog altijd weg. De afgelopen week noemde de Amerikaanse president op reis in Europa het Russische onderzoek meermaals „een heksenjacht”.

Mueller legt de feiten bloot

Hoe het ook zij: een gemeenschappelijke verklaring lijkt nu van de baan. Anderhalf uur na de persconferentie van het Amerikaanse ministerie van Justitie liet adviseur Oesjakov, de man die enkele dagen eerder nog zo optimistisch gestemd was, weten dat de kans op een gezamenlijke verklaring klein was. Trump en Poetin zullen waarschijnlijk ieder afzonderlijk de resultaten van de top samenvatten, zo zei Oejsakov tegen nieuwssite RBK. De adviseur liet voor de duidelijkheid nog eens weten dat „de Russische overheid zich nimmer heeft gemengd in – noch van plan is zich te mengen in – de verkiezingsprocessen van de VS. We zijn bereid te spreken over de feiten.”

Het probleem voor Moskou is dat die feiten door Muellers inspanningen langzaam boven water komen. Afgelopen februari publiceerde de speciaal aanklager al een gedetailleerde aanklacht tegen veertien medewerkers van het Internet Research Agency, het bedrijf in Sint-Petersburg dat bekendstaat als de ‘trollenfabriek’. Mueller noemde namen en rugnummers en liet zien hoe leidinggevenden en medewerkers via nepaccounts online invloed probeerden uit te oefenen op de Amerikaanse publieke opinie.

Muellers laatste aanklacht is niet minder gedetailleerd. In het 29 pagina’s tellende document staan niet alleen de namen van twaalf inlichtingenofficieren van de GROe, maar ook hun functies, en zelfs de afdelingen waar ze werkten. District 26.165 bevindt zich volgens Mueller aan de Komsomolski-prospekt 20 in het centrum van Moskou, in een monumentaal gebouw dat volgens het telefoonboek hoort bij de Militaire Academie van het Russische ministerie van Defensie. Een tweede district, ‘74.455’ zou gevestigd zijn aan de Kirovstraat 22 in de buitenwijk Chimki, in een anoniem kantoorpand dat door de GROe ‘de toren’ zou worden genoemd. Ook geeft de aanklacht nieuwe, opmerkelijke informatie over de timing van de hacks. Zo richtten hackers hun pijlen voor het eerst op e-mails van Clintons campagnestaf op 27 juli 2016 ‘na kantoortijd’. Diezelfde ochtend zei Trump, verwijzend naar het schandaal rond Clintons gebruik van een privéserver, tijdens een persconferentie: „Rusland, als je luistert, dan hoop ik dat je de 30.000 ontbrekende e-mails vindt.”

Verbluffende details

De details die Mueller noemt zijn zo verbluffend dat ze de indruk wekken dat de Amerikaanse diensten de computersystemen van de GROe hebben geïnfiltreerd. De Volkskrant en Nieuwsuur meldden in januari dat de Nederlandse AIVD succesvol had ingebroken bij de Russische hackersgroep Cozy Bear en informatie doorspeelde naar de Amerikanen.

Deze hackersgroep wordt meestal in verband gebracht met de Russische inlichtingendiensten FSB en SVR. De militaire inlichtingendienst GROe zou gebruik maken van hackers die in het Westen Fancy Bear zijn gedoopt. Volgens de Amerikaanse diensten waren beide groepen betrokken bij het hacken van het Democratische partijbestuur.

Muellers aanklacht concentreert zich evenwel op concrete verdachten binnen de GROe. Dat is een spectaculaire stap voorwaarts. Mueller laat namelijk niet alleen zien hoe de Russische inlichtingenfunctionarissen de e-mails van Clintons campagneleider stalen, maar ook hoe ze die vervolgens online zetten onder naam van een gefingeerde ‘Roemeense’ hacker, Guccifer 2.0. Op spectaculaire wijze beschrijft Mueller hoe er vanuit district 74.455 online werd gezocht naar Engelse termen – formuleringen die korte tijd later letterlijk terugkwamen in Guccifers eerste ‘blog’ online.

Met dergelijke bewijzen op tafel wordt het ontkennen van de Russische betrokkenheid wel erg lastig. Toch is dit precies wat Poetin waarschijnlijk weer zal doen, deze maandag, na de ontmoeting met Trump in het presidentiële paleis van Helsinki.