Een steunpilaar van de nationale identiteit

Na een aanhoudende triomftocht over de lijken van kleinere en grotere voetballanden, ligt in havenstad Pula het draaiboek voor Kroatische overwinningen wel ongeveer vast: vuurwerk voor de liefhebbers, een twee uur durende toeterfile langs de kronkelende zeedijk als miniprogramma voor elke echte Kroaat met een kloppend hart en een auto.

De geblokte nationale vlaggen liggen gespreid over de motorkappen, omspannen de spiegels en wapperen op de daken. Wie niet genoeg rood-witte parafernalia heeft om mee te zwaaien, houdt in het nationale shirt gewurmde kinderen aan de enkels door het raam. Tussen elke ‘Hrvatska’-kreet happen ze vrolijk de rubberwalmen naar binnen die ontsnappen aan de banden van ter plaatse optrekkende rode BMW’s en racemotoren. Het Kroatische voetbalelftal is een van de steunpilaren van de nationale identiteit.

Mijn vriend Vjeko probeert zo weinig mogelijk mee te pikken van deze historische gebeurtenissen. Hij stond bij een recente wedstrijd in de tuin struiken bij te knippen. Een zicht zo exotisch dat het de buurvrouw naar buiten lokte. Wist hij dan niet dat hun elf Vatreni (‘Vurigen’) in Rusland de natie en het voetbal aan het opkrikken waren naar een hoger niveau? „Weet ik, maar ik kijk niet.”

‘Het zijn criminelen’

Meer bevestiging dat er iets grondig en onbegrijpelijk loos was met de buurman, had ze niet nodig. „Weet je wat hij net zei?”, hoorde Vjeko de naar binnen gerende buurvrouw uitroepen tegen haar echtgenoot. „Als deze voetballers de vertegenwoordigers van Kroatië zijn, word ik liever niet vertegenwoordigd”, zegt Vjeko. „Het zijn criminelen!” Sterspelers Luka Modric (Real Madrid) en Dejan Lovren (Liverpool) worden beschuldigd van meineed tijdens de rechtszaak tegen Zdravko Mamic, voetbalmakelaar en ex-eigenaar van hun voormalige club Dinamo Zagreb. Mamic is een uitbundige witteboordencrimineel met enorme invloed in het door corruptie aangevreten Kroatische voetbal, die journalisten uitscheldt voor „vuilnis”.

In juni veroordeelde een rechtbank in Osijek hem tot zes en een half jaar celstraf voor het verduisteren van 116 miljoen kuna (15,5 miljoen euro) bij Dinamo en het oplichten van de belastingdienst voor 12 miljoen kuna (1,8 miljoen euro). Tussen documenten die Mamic overhandigde aan de rechtbank, zaten instructies voor Lovren over wat hij precies moest zeggen in het getuigenbankje.

Dezelfde Lovren filmde zichzelf in de kleedkamer na de 3-0 tegen Argentinië, terwijl hij enkele strofen scandeert uit het lied Bojna Cavoglave van de ultranationalistische zanger Marko Perkovic ‘Thompson’. Bojna Cavoglave gaat over een Kroatisch bataljon dat tegen Servische troepen streed in de onafhankelijkheidsoorlog in de jaren 90. Het lied, populair in tijden van grote nationale gebeurtenissen, begint met ‘Za dom spremni’ (‘Klaar voor het vaderland’), motto van de Ustashe, de Kroatische fascisten en nazicollaborateurs tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Mamic sloeg op de vlucht naar Bosnië, Modric en Lovren proberen zich in Rusland te rehabiliteren. Vjeko zullen ze niet overtuigen. Hij is onderdeel van een minderheid voor wie de corruptieschandalen rond het voetbal belichamen wat mis is met het land: in Kroatië is geen zonde te groot, als je ze maar met veel bombast bedekt in het rood en wit van de vlag.

Maar met elke sprint die Modric en de zijnen uit hun zwetende kuiten persen om een verloren gewaande bal op te halen, kalft die minderheid af. Als Kroatië zondag wint van Frankrijk, zal ze tussen het vuurwerk en de rubberrook bijna onzichtbaar zijn.