Akkoord: vanaf 2030 alle beton hergebruiken

De Nederlandse betonsector gaat in 2030 al het gesloopte beton recyclen. De overheid en andere grootverbruikers, slopers en producenten sloten dinsdagochtend het Betonakkoord, voor verduurzaming van de betonsector.

De Nederlandse betonsector is verantwoordelijk voor 2 procent van de landelijke uitstoot van broeikasgas. Bij de productie van beton komt veel CO₂ vrij. Het doel van het akkoord is om die uitstoot met minstens 30 procent te verminderen in 2030.

De betonsector gaat daarmee minder ver dan het regeerakkoord en de Klimaatwet. De landelijke uitstoot moet in 2030 met 49 procent omlaag, omdat dat nodig is vanwege het klimaatakkoord van Parijs. Het betonakkoord spreekt alleen van „een inspanning” om ook die grotere reductie te halen. Het betonakkoord heeft ook geen direct verband met de onderhandelingen van het klimaatakkoord, waarvan de resultaten later deze dinsdag bekend worden gemaakt.

„Als we de klimaatdoelen willen halen, moeten we echt verder kijken dan alleen energie”, zei staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat, D66) bij de ondertekening. Onder de circa vijftig ondertekenaars zijn vier ministeries, vertegenwoordigers van Rijkswaterstaat, provincies en gemeenten en staatsbedrijf ProRail: de overheid is de belangrijkste opdrachtgever in de betonsector. Ook doen grote bouwbedrijven mee zoals Strukton en BAM, en producenten zoals Cementbouw.

Slooppanden

„Er is geen grote partij die de kont tegen de krib heeft gegooid”, zegt betonspecialist Stefan van Uffelen van het duurzame bedrijvennetwerk MVO Nederland, dat met het voormalige ministerie van Infrastructuur en Milieu het initiatief nam voor het akkoord. Het moederbedrijf van ENCI, de cementgigant Heidelberg Cement, tekende echter nog niet. „We hebben als internationaal bedrijf iets meer tijd nodig voor een intern akkoord”, aldus een woordvoerder.

Om de CO₂-uitstoot met 30 procent te verminderen, gaat de betonsector in 2030 alle beton hergebruiken uit slooppanden en andere constructies van beton. Daarmee kan 15 tot 20 procent van de Nederlandse behoefte aan beton gedekt worden. Meer is niet mogelijk, omdat er veel meer wordt gebouwd dan gesloopt.

Als eerste stap moet „zo snel mogelijk” 5 procent van de grondstoffen in beton (zand, grind en cement) door materiaal uit gebruikt beton worden vervangen. „Vanaf september gaan we bij Rijkswaterstaat deze eisen in onze contracten opnemen”, zei directeur-generaal Michèle Blom dinsdagochtend.

Er volgen afspraken voor een verhoging van dat percentage. Binnen de bestaande bouwregels is al 30 procent mogelijk. Dat nu voor 5 procent is gekozen, voorkomt volgens Van Uffelen dat een tekort aan gerecyclede grondstof ontstaat. „We moeten dat niet op grote schaal gaan invoeren.”

Granulaat

Aan het betonakkoord is bijna tweeënhalf jaar gewerkt. Een werkgroep bij Rijkswaterstaat onder leiding van oud-milieuminister Jacqueline Cramer gaat nu de uitvoering begeleiden. Daarbij wordt ook de CO₂-uitstoot van de sector beter gemeten. De laatste cijfers daarover dateren uit 2010. Uitvoeringskosten zijn er nauwelijks (150.000 euro per jaar).

Volgens Van Uffelen is naar schatting wel 60 miljoen euro nodig voor innovatie. Eén probleem is dat recycling van beton kan leiden tot meer CO₂-uitstoot. Als in beton veel grof betonpuin (‘granulaat’) wordt verwerkt, moet er meer cement bij als bindmiddel. Cementproductie veroorzaakt de grote CO₂-uitstoot van de betonsector. Er bestaan echter ook al machines om puur cement te recyclen.

Lees ook: Dit is de nieuwe betonvreter, de ‘heilige graal’ in de bouw.

Ook andere grondstoffen van beton zijn nog niet duurzaam. Vliegas uit de kolencentrales wordt op grote schaal in beton verwerkt als cementvervanger. Als die centrales sluiten, ontstaat er een tekort aan vliegas, waardoor meer vers cement nodig is. Van Uffelen: „Dat is een reden waarom de sector zich niet wilde vastleggen op een CO₂-reductie van 49 procent.”

Voor betere recycling van beton zal daarnaast de toevoeging van bodemas uit de afvalverbranding moeten worden verminderd. Bodemas bevat chloor. Beton met bodemas kan daarom niet worden gerecycled in gebouwen. Bij recycling onstaat zuur dat de wapening van beton aantast.