Geen enkele boete voor nep-zzp’ers uitgedeeld

Er is de afgelopen twee jaar geen enkel bedrijf beboet voor het inhuren van zogenoemde ‘schijnzelfstandigen’. In mei 2016 kwam er een wet om de inhuur van nep-zzp’ers beter en vaker te kunnen bestraffen. Uit antwoord van de Belastingdienst op vragen van NRC blijkt nu dat van die mogelijkheid nooit gebruik is gemaakt.

Woensdag praat de Tweede Kamer met minister Wouter Koolmees (Sociale Zaken, D66) over de al jaren snel groeiende groep zzp’ers.

Het vorige kabinet, Rutte II, bedacht de Wet DBA om een einde te maken aan ‘schijnzelfstandigheid’. Daarvan is sprake als een bedrijf een zelfstandige zonder personeel inhuurt die volgens de wet een arbeidscontract moet krijgen.

Lees ook: Als het om zzp’ers gaat, kunnen bedrijven nu doen wat ze willen

Bedrijven vonden de wet onduidelijk en waren bang dat er veel boetes zouden worden uitgedeeld. Daarom besloot het vorige kabinet om nog niet voluit te handhaven. Wel zouden „evident kwaadwillende” bedrijven beboet worden. Het huidige kabinet zette die lijn voort.

De Belastingdienst zegt dat het sindsdien 49 onderzoeken heeft ingesteld naar „mogelijke evident kwaadwillenden”. In 38 gevallen kon de fiscus het bewijs niet leveren en werd het onderzoek gestaakt. Elf onderzoeken lopen nog.

Maurice Limmen, voorzitter van vakcentrale CNV, noemt de cijfers „diep triest”.

„Het is een bevestiging van de zorgen die wij al een tijdlang hebben. De aanpak van uitbuiting van schijnzelfstandigheid wordt volstrekt op zijn beloop gelaten. Mensen die worden uitgebuit hoeven van de politiek blijkbaar niks te verwachten.”

Overspannen

Evert Verhulp, hoogleraar arbeidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam, ziet in de cijfers een „bevestiging van wat ik altijd al vermoedde”.

„De Belastingdienst kan het gewoon niet aan en er is geen politieke prioriteit voor. De boodschap van de politiek is: doet u maar, er kan toch niet worden gehandhaafd.”

Lees ook: Wie betaalt de boete bij een verkapt dienstverband?

De Belastingdienst is van plan om vanaf volgende maand meer controles uit te voeren. Maar Verhulp verwacht dat het alleen maar moeilijker wordt om dat te doen. De fiscus moet van het kabinet straks niet alleen „evidente” maar ook „opzettelijke” schijnzelfstandigheid kunnen bewijzen. Verhulp denkt dat bedrijven hooguit „in uitzonderlijke gevallen” een boete zullen krijgen.

Voor bedrijven is het goedkoop om zzp’ers in te huren omdat ze voor hen geen premies voor pensioen of sociale lasten hoeven te betalen. Ook hebben ze dan niet te maken met de relatief strenge ontslagregels in Nederland. Volgens onderzoek van Oeso, de club van rijke landen, voldoet zo’n 15 procent van de Nederlandse zzp’ers aan de kenmerken van een schijnzelfstandige. Bijvoorbeeld omdat ze maar één opdrachtgever hebben en niet vrij zijn in hun bedrijfsvoering.