Help, de roodrokken sterven uit!

Gemoedelijk sjokken de roodbonte koeien in een lange sliert het weiland uit, op naar de stal in Haren. Veehouder Harald Woldring (48) en zijn vrouw Sandra (49) wijzen naar de voorste . „Dit is Els 37, een van onze oudste koeien”, zeggen ze. „Ze is twaalf jaar.” Ook loopt er een stiertje tussen en een jong kalfje. „Dat drinkt nog gewoon bij de moeder.”

Het zijn ongewone taferelen op een veehouderij. Gewoon is de veestapel ook niet. De Woldrings hebben 160 Fries roodbonte koeien, de grootste veestapel van dit ras van Nederland. In totaal zijn er nog een kleine 600 roodrokken. Al jaren wordt dit ras met uitsterven bedreigd. En nu dreigt de helft van de 160 runderen van de Woldrings ook nog eens gedwongen naar de slacht te moeten. Buiten hun schuld, zeggen ze.

Dat zit zo. Door nieuwe fosfaatregels moesten boeren hun veestapel inkrimpen. De peildatum daarvoor was 2 juli 2015. Het aantal koeien dat een boer op dat moment had, bepaalde de hoeveelheid die hij mocht houden. Maar juist op die datum was de veestapel van de Groningers kleiner dan voorheen. Door veesterfte verloren ze de jaren daarvoor zo’n vijftig dieren en daarom mogen ze nu niet meer dan tachtig koeien houden.

Lees ook: Boeren horen bij Brabant, maar hoe lang nog?

Ziek door zware metalen

De Gezondheidsdienst voor Dieren, een onafhankelijk onderzoeksinstituut dat de kadavers onderzocht, constateerde dat het afweersysteem van de koeien was aangetast door zware metalen als mangaan en zink, waardoor de dieren overleden aan onder meer longontsteking en hartfalen. „De metalen zaten in het gras in de polder waar onze dieren graasden”, zegt Sandra Woldring. Ze zouden naar boven zijn gekomen door vernatting en riooloverstort.

Rechtszaken volgden. Uiteindelijk oordeelde de rechter dat het waterschap Hunze en Aa’s met de grondeigenaren had moeten overleggen alvorens vernatting toe te staan. Een nieuw peilbesluit blijft echter nog uit.

De Groningse gedeputeerde Henk Staghouwer (ChristenUnie) ontkent dat er een verband is tussen de vernatting en de koeiensterfte. „Dat wijzen drie onderzoeken (twee van de gemeente Haren en een van het waterschap red.) uit.” In een van die rapporten staat: „Er is geen aanwijzing voor verhoogde uitspoeling van zware metalen richting het grond- en oppervlaktewater.” Ook zouden de waarden kenmerkend zijn voor veengronden. Maar de Gezondheidsdienst voor Dieren concludeerde dat de grond in het gebied „hele hoge zink- en mangaangehalten” bevat.

De gedeputeerde ontkent overigens dat de provincie opdracht gaf tot de vernatting. „Daar gaat het waterschap over.”

De Friese ondernemer Herman van Vliet uit Doezum zet zich al jaren in voor het roodbonte koeienras en steunt de Woldrings. Hij ziet een parallel met de gaswinning in Groningen. „De overheid negeert en ontkent de problemen van de Groningers. De NAM zei aanvankelijk dat de aardbevingen niks met de gaswinning te maken hadden. Nu ontkent de provincie Groningen dat de veesterfte iets met de vernatting te maken heeft.”

Woordvoerder Cora Kuiper van het waterschap Hunze en Aa’s vindt het „heel sneu” wat de Woldrings overkomt. De vernatting wordt volgens haar mede veroorzaakt door geleidelijke bodemdaling. Het waterschap wil pas een nieuw peilbesluit nemen als de provincie het met de grondeigenaren eens wordt over koop of ruil van gronden. Kuiper: „Als waterschap moeten we ook rekening houden met de belangen van de landbouwers.”

De Groningse veehouders zijn intussen de wanhoop nabij. Er is een petitie opgesteld om hun koeien te redden, die op maandagmiddag ruim 10.000 keer was ondertekend. Vorige week dinsdag plaatsten ze een groot videoscherm naast de ingang van het Groningse provinciehuis.

Vierde generatie

In een filmpje dat sinds vorige maand online staat vertelt boer Henk Woldring (87), de vader van Harald, hoe hij op zijn achtste met de hand een roodbonte koe melkte. „Ze was heel tam en bleef rustig staan.” Woldrings vader had toen één rood exemplaar, maar later wilde hij alleen nog maar roodbonten. Die geven minder melk, maar hebben meer vlees aan de botten. De oude boer zegt dat het „oneerlijk” is wat zijn zoon en schoondochter – de vierde generatie op de boerderij – meemaken. „De provincie moet de geleden schade vergoeden.” Maar dat is gedeputeerde Staghouwer niet van plan. „Ik heb empathie met de familie Woldring, maar kan ze niet helpen. Ze moeten verder onderzoek doen naar de oorzaak van de veesterfte.” Het filmpje van de oude boer werd de afgelopen maand via Facebook een kleine 420.000 keer bekeken.

Correctie (19 juni 2018): In een eerdere versie stond dat het YouTube-filmpje van de oude boer afgelopen maand een kleine 420.000 keer was bekeken. Hier is aan toegevoegd dat dit gebeurde via Facebook.