Kunnen die Syriërs eigenlijk niet terug naar hun land?

U heeft al wel gehoord van het plan van VVD-fractievoorzitter Dijkhoff. Die vluchtelingen, die hebben na vijf jaar het recht hier te blijven. Voorgoed. Maar dat is niet eerlijk; denk eens aan al die andere vluchtelingen die níet het geluk hebben dat ze langs de een of andere vaak heel gevaarlijke weg hierheen zijn geraakt. Dus „ik zou zeggen, de standaard is, je gaat na drie, vier jaar terug”, zei Dijkhoff tegen WNL op Zaterdag, en ik hoorde het hem maandag ook bij Pauw zeggen, dus het is geen vergissing als u dat mocht denken. „Als het nog niet veilig is, kun je naar de opvang in de regio. Daar zitten veel van je landgenoten, en dan kunnen weer andere mensen hier een paar jaar op adem komen.”

Het lijkt me in strijd met vluchtelingenverdragen, maar alla, vandaag de dag is een verdrag ook maar een stuk papier. Maar het is al zo moeilijk voor vluchtelingen om werk te vinden, las u in NRC uit recente (scp.nl) cijfers, als ze maar even mogen blijven kunnen ze een baan helemaal vergeten. Dus ze gaan zich hier zitten vervelen, want waarvoor zou je nog Nederlands leren? De kinderen zijn natuurlijk wél vernederlandst na drie, vier jaar school. Ik voorzie een hoop protesten van klasgenoten plus schooldirecteur plus burgemeester tegen hun verplichte terugreis opdoemen. Ik noem maar wat.

Geen goed plan. Dat brengt me op het volgende punt: dat hier en elders steeds meer het gevoel postvat dat Syrië best wel weer veilig is. En dat je dus eigenlijk helemáál geen Syrische vluchtelingen meer zou hoeven herbergen, ook geen drie, vier jaar. Dat gevoel komt doordat het enge kalifaat van de Islamitische Staat zo goed als ontmanteld is, en doordat met Russisch/Iraanse hulp een groeiend deel van het land weer onder controle van Bashar al-Assads regime is gekomen. En doordat de meeste westerse leiders zich erbij hebben neergelegd dat Assad voorlopig aan de macht zal blijven. Want wie anders?

Waarheen terug? Drie miljoen woningen zijn in de strijd verwoest en van wederopbouw is nog nauwelijks sprake.

Ik was vorige week in Humanity House in Den Haag bij een interessante bijeenkomst over grenzen aan opvang in de regio, waar het gevoel van tafel werd geveegd dat Syrië wel weer veilig is. Dat gevoel leeft niet alleen hier in Europa maar ook in Turkije en Jordanië en met name in Libanon, weet u nog wel, een kwart van Nederland met 4 miljoen Libanezen en 1,5 miljoen Syrische vluchtelingen (en niet 60.000 zoals hier). De Libanese regering en alle politieke partijen zouden de Syriërs liefst allemaal vandaag nog de grens over zetten. Sommigen wórden ook over de grens gezet, en voor de rest wordt het leven zo lastig mogelijk gemaakt. Zodat ze vanzelf wel teruggaan.

Maar alle sprekers in Den Haag – de Syriër Shant Kerbabian uit Turkije, expert terugkeerbeleid Dima Mahdi uit Libanon en Lidia Giglio van het International Rescue Committee in Brussel – waren het 100 procent eens dat Syrië onveilig is. Ja, hoe ziet vrede er eigenlijk uit, denk daar eens over na: dat er geen bommen meer vallen (die er nog steeds wél vallen) of moet een Syrische burger zich ook veilig kunnen voelen voor zijn eigen overheid? En waarheen terug? Drie miljoen woningen zijn in de strijd geheel of gedeeltelijk verwoest, veruit de meeste door de regime-kant, en van wederopbouw is nog nauwelijks sprake.

Omdat de oorlog in Syrië niet meer over de Syriërs gaat, maar over botsende belangen van derde landen – Rusland, Iran, VS, Turkije, Israël, Golf etcetera – wordt vrede/veiligheid hoe dan ook een kwestie van jaren. „Er is niets positiefs te ontwaren in de afzienbare toekomst”, zei Kerbabian. Iets beters kan ik er ook niet van maken.

Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert en scheidt op deze plaats elke week de feiten van de hypes.