Angela Merkel

Normaal zie je iemand alleen van zeer nabij als je hem of haar zoent. Maar in het Fotomuseum aan de Wilhelminakade is een kus niet nodig om oog in oog te staan met de ander. Hillary Clinton, Anthony Hopkins en Woody Allen, ze kijken recht in ons gezicht. En wij in het hunne. Een intieme gewaarwording, soms zelfs zozeer dat je je een voyeur voelt. De neuspukkel van Barack Obama, de vastberaden blik van Jack Nicholson en de gebotoxte lippen van Donatella Versace zijn volledig in your face.

De Amerikaanse fotograaf Martin Schoeller toont met Big Heads (tot en met 2 september) zijn unieke talent: de zeer gedetailleerde close-up. De techniek is eenvoudig: steeds dezelfde lens, belichting en hoek. Maar ook dwingend: bij gebrek aan ruimtelijke omgeving heeft Schoeller de volledige controle over het beeld. Het resultaat verbluft. Je zou het betoverend kunnen noemen, maar evengoed confronterend. Angela Merkel lijkt aanvankelijk een perfect glamourmodel, maar bij nadere beschouwing zie je dat haar linkeroog wat afhangt en haar mooi gestifte lippen enigszins scheef staan.

Schoellers techniek maakt de geportretteerde kwetsbaar en levensecht. Het is als in de schilderkunst van eind zestiende eeuw toen het maniërisme plaatsmaakte voor het realisme. Op het schilderij Jacob met de kudde van Laban van Jusepe de Libera, te zien in Rome, kun je de wimpers van de schapen bijna tellen. Zoals je dat in het Nederlands Fotomuseum kunt proberen met de borstelige wenkbrauwharen van Clint Eastwood.

In een begeleidend filmpje – mag trouwens best ondertiteld worden – legt de in München geboren Schoeller uit dat in naoorlogs Duitsland heldenverering ontbrak. Pas na zijn vertrek in 1993 naar de VS, waar hij werd opgeleid door Annie Leibovitz, maakte de fotograaf kennis met het verschijnsel celebrity. Als niet-ingewijde in de idolencultuur werd Schoeller door beroemdheden niet snel van de sokken geblazen.

En dat zie je terug in zijn portretten. Alle afstand is afwezig. Er zit geen angst in, noch bij de fotograaf, noch bij de gefotografeerden. Schoeller maakt met zijn close-ups beroemdheden tot mensen zoals u en ik. Met hier en daar een woeste puist of een hinderlijke rimpel.