‘We zijn nog lang niet uitgepraat over abortus’

In Ierland was abortus alleen toegestaan als het leven van de moeder in gevaar was. Vorige week stemden de Ieren in een referendum over de afschaffing van het verbod. Tweederde stemde vóór. Het leidde tot vreugde, zowel binnen als buiten Ierland. Is die reactie gepast?

Gert-Jan Segers is GS, Gunilla Kleiverda is GK.

GS: „Toen de uitslag van het Ierse referendum binnenkwam, las ik vooral euforische reacties. Ierland was bevrijd van pre-moderne opvattingen en de vrouw had gewonnen. Het raakte me en tegelijk voelde ik onmacht om daar in de Nederlandse context woorden aan te geven. Ik ben er diep van overtuigd dat de keus voor abortus een ingrijpend ethisch dilemma is. Wat weegt zwaarder, de wil van de moeder of het beginnende leven van een mens? Ik ben oprecht benieuwd of jij m’n ongemak bij de euforie bij het Ierse referendum snapt en het met me eens bent dat abortus op z’n minst een ethisch dilemma is.”

GK: „Ik ben blij voor Ierse vrouwen. Veilige legale abortus is een basale gezondheidsvoorziening die overal aanwezig en toegankelijk moet zijn. In Ierland was dat niet zo. Dat leidt pas tot slechte zorg. Nu wordt dat beëindigd. Eindelijk gerechtvaardigde normalisering. Dus ik vind het geen ethisch dilemma zoals jij het bedoelt.”

GS: „Je raakt maar één aspect aan: beschikbaarheid van een veilige abortus. Maar abortus heeft meer aspecten. Het is voor veel vrouwen een mentaal en lichamelijk belastende ingreep. Uiteraard heeft elke vrouw daar haar redenen voor en kun je die niet wegwuiven. Maar er zijn ook redenen die we met hulp kunnen wegnemen, zoals zorgen over financiën, de meest genoemde reden voor abortus. Zouden we elkaar daarin kunnen vinden, dat voorkomen van een ongewenste zwangerschap en hulp beter zijn dan abortus?”

GK: „Jij raakt ook maar één aspect aan: de emoties rond een abortus. Ik vind ook de keuze voor het behoud van een ongewenste zwangerschap een ethisch dilemma. Vreemd dat vrouwen daar niet vijf dagen verplicht over moeten nadenken. Elke beslissing bij een ongeplande zwangerschap is belastend, zowel behoud als abortus. Vrouwen kiezen niet ‘zomaar’ voor een abortus. Ze doen dit omdat ze menen dat ze een kind niet datgene kunnen geven wat ze zouden willen.”

Hulp en preventie van ongewenste zwangerschap zijn beter dan abortus

Gert-Jan Segers

GS: „Om de waarde van ongeboren leven en de reden voor een abortus samen te vatten als ‘emoties’, lijkt me niet het beste. Het is een belangrijke ethische vraag wat de waarde van een nog niet geboren mens is. Ook redenen doen ertoe. Jij suggereert dat elke abortus legitiem is, omdat het hoe dan ook een keus is die een vrouw nooit lichtvaardig maakt. Maar is daarmee elke abortus gelegitimeerd? In Egypte lieten ouders hun zwangerschap afbreken omdat ze een meisje verwachtten en ze graag een jongen wilden. Vind je dat een legitieme reden?”

GK: „Die uitzonderlijke situaties zijn niet de realiteit bij 99 procent van de abortusverzoeken. Wat betreft ‘hulpverlening’ en preventie: dit kabinet stelt 53 miljoen beschikbaar, maar vergoedt anticonceptie zoals hormoonhoudende spiraaltjes en sterilisatie niet via het basispakket. Vrouwen met minder geld hebben hier minder toegang toe en zijn vaker ongewenst zwanger.”

GS: „Uitzonderlijke situaties? Geldgebrek is in Nederland de meest genoemde reden voor een abortus. In China willen ouders liever een jongen dan een meisje en laten dus hun dochter aborteren. Dat is alles behalve uitzonderlijk. Met betrekking tot preventie vind ik vergoeding van anticonceptie voor mensen die dat prima zelf kunnen betalen niet op z’n plaats. Maar extra inzet met hulp, gesprekken en anticonceptie voor risicogroepen lijkt me een goede bijdrage aan het voorkomen van leed en abortus.”

Abortus betekent verantwoord moederschap

Gunilla Kleiverda

GK: „Vrouwen met weinig geld hebben minder toegang tot betrouwbare anticonceptie. Als gynaecoloog word ik dagelijks geconfronteerd met vrouwen die een sterilisatie wel willen, maar niet kunnen betalen. Het gaat niet alleen over een risicogroep van extreem kwetsbare vrouwen. Het betreft een veel grotere groep die duurdere en betrouwbaardere anticonceptie niet kan betalen. Daarom is vergoeding vanuit het basispakket noodzakelijk.”

GS: „Jouw opmerking is wat mij betreft een onderstreping van wat ik suggereerde: hulp aan risicogroepen. Volgens mij heb ik jouw vraag beantwoord, maar jij de mijne nog niet. Is elke reden voor abortus een goede? Mag een abortus als de sexe van het kind je niet bevalt? Moeten we niet ruimhartiger zijn met hulp als bijvoorbeeld een gebrek aan geld en huisvesting redenen zijn voor een abortus? Mijn vragen laten zien dat abortus een beladen ethisch en maatschappelijk dilemma is, waar we nog lang niet over uitgepraat zijn. Bij zo’n dilemma past geen euforie.”

GK: „Laten wij eerlijke informatie geven: Abortus is een zeer veilige medische procedure. Het is een medische ingreep met minder kans op complicaties en sterfte dan het uitdragen van een zwangerschap. Abortus betekent verantwoord moederschap: weten wanneer het wel en wanneer het niet goed is om een kind ter wereld te brengen. Laten we de vrijheid van vrouwen om deze keuze te maken respecteren. In dat opzicht blijf ik bij mijn stelling dat ik blij ben voor Ierse vrouwen.”

Correctie (4/6): Bij de voorlaatste alinea (Jouw opmerking [...] geen euforie) stond als spreker GK. Dit citaat is van Gert-Jan Segers. Dat is hierboven verbeterd.