Trump zet importheffing staal door, Europa ontsteld

Moeilijk te verkroppen. Roekeloos. Schadelijk. De reacties op Trumps besluit om vanaf vrijdag importheffingen in te stellen op Europees staal en aluminium zijn niet mals. Door de Amerikaanse president dreigt een transatlantische handelsoorlog, nota bene tussen de twee architecten van de naoorlogse wereldorde, Europa en de VS – en in Brussel begrijpt niemand wat Trump hiermee denkt te bereiken.

Niemand ontkent dat er een probleem is op de internationale staalmarkt, en dat met name China die verstikt met overproductie. Tegenover kiezers in de industriële ‘rust belt’, met zijn gesloten fabrieken en werkloosheid, beloofde Trump de balans te herstellen. Maar dat hij nu Europese bedrijven laat bloeden wordt onbegrijpelijk gevonden. Zijn argument dat het niet alleen om handelsbelangen gaat, maar ook om nationale veiligheid stuit helemaal op onbegrip.

„Het is moeilijk te verkroppen dat onze belangrijkste bondgenoot Europese banen op de tocht zet op basis van verzinsels over binnenlandse veiligheid”, zei Europarlementariër Esther de Lange (CDA). „Niemand maakt mij wijs dat de deodorantflesjes en soepblikken van verpakkingsstaal uit IJmuiden een bedreiging vormen.” Haar D66-collega Marietje Schaake noemde Trumps besluit „roekeloos en schadelijk voor wereldwijde handelsafspraken”.

Felle kritiek Republikeinen

Ook Amerikaanse voorstanders van vrijhandel, onder wie prominente Republikeinen, hebben felle kritiek op de maatregel. „Dit is dom”, zei de Republikeinse senator Ben Sasse. „Europa, Canada en Mexico zijn China niet, en je behandelt bondgenoten niet op dezelfde manier als tegenstanders. We hebben deze weg eerder bewandeld; algeheel protectionisme was een belangrijke oorzaak van de Grote Depressie.”

Lees ook: Nu is de koude handelsoorlog warm

Met ingang van deze vrijdag geldt een importheffing van 25 procent op staal uit de EU, en 10 procent op aluminium. De maatregel werd eind maart aangekondigd, maar daarop volgde uitstel, om Europa een ‘kans’ te geven de VS tegemoet te komen. Dat uitstel wordt niet verlengd, liet minister Wilbur Ross (Handel) donderdag weten. In Nederland reageerde FME, de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie, woedend. „Er hangt de wereld een handelsoorlog boven het hoofd, die zich als een olievlek zal verspreiden naar andere sectoren. Trumps staalstrijd zal leiden tot een economische schroothoop.”

De EU gaat nu vergeldingsmaatregelen nemen tegen Amerikaanse producten, al spreekt men in Brussel liever van een ‘herbalancering’.

Hoe groot de economische schade voor de EU zal uitvallen is nog niet te zeggen. Veel hangt af van de mate waarin staal uit andere landen dat nu moeilijker naar de VS kan worden geëxporteerd de Europese markt begint te verstoren.

Volgens een diplomaat gaat het zeker „een paar weken” duren voordat de schade in kaart kan worden gebracht, en zullen Europese tegenmaatregelen hierop naar bevinden worden aangepast.

Concessies doen

Ook Canada en Mexico, partners van de VS in het Noord-Amerikaanse vrijhandelsverdrag NAFTA, krijgen met ingang van vrijdag te maken met heffingen.

Enkele andere landen, waaronder Zuid-Korea, Brazilië, Argentinië en Australië, ontkwamen eerder aan de heffingen door akkoord te gaan met exportquota naar de VS. De EU, Canada en Mexico, die samen bijna de helft van het staal en aluminium in Amerika leveren, hebben bij onderhandelingen echter niet voldoende concessies gedaan om te worden gespaard, liet Ross weten.

De EU reageert vooralsnog eensgezind, maar een breuklijn lijkt in de maak. De ‘principiëlen’, zoals Frankrijk en ook Nederland, willen niet praten met de VS zolang er eenzijdig en in strijd met internationale afspraken wordt gehandeld.

De ‘rekkelijken’ – lees: Duitsland – dringen aan op een snelle deal om de mogelijke schade, vooral voor de autoindustrie, te beperken.

Die verdeeldheid geldt als de grootste vijand van de EU, en Frankrijk en Duitsland proberen de plooien dan ook glad te strijken. De landen kwamen met een gezamenlijke verklaring waarin ze beloven „nauw en gecoördineerd” te blijven samenwerken.

Nieuwsanalyse pagina E3