Op de duinen van Pluto dwarrelen methaanvlokjes

Een gebergte, met aan de voet een geribbelde ijsvlakte. Het zou zomaar een satellietfoto van Antarctica kunnen zijn, of van de planeet Mars. Maar in werkelijkheid toont de foto een stukje van het oppervlak van de bijna 5 miljard kilometer verre dwergplaneet Pluto. De opname is gemaakt door de NASA-ruimtesonde New Horizons, die op 14 juli 2015 dicht langs Pluto scheerde.

Wetenschappers vroegen zich al een tijdje af waar die vreemde ribbels vandaan kwamen. Ze lijken sprekend op duinenrijen, maar zand is op Pluto niet te bekennen: de dwergplaneet bestaat voornamelijk uit allerlei soorten ijs. Daarbij komt nog dat zijn atmosfeer nogal ijl is, waardoor oppervlaktemateriaal niet zomaar wordt weggeblazen.

Foto NASA/JHUAPL/SwRI

Nieuw onderzoek, onder leiding van fysisch geograaf Matt Telfer van de universiteit van Plymouth, wijst erop dat de vorming van de duinen een tweetrapsproces is. De duinen bestaan vermoedelijk uit deeltjes methaanijs ter grootte van zandkorrels. Dat methaanijs is normaal gesproken vermengd met stikstofijs. Op plekken waar de zon het oppervlak opwarmt tot boven de -210 °C sublimeert het stikstof – het gaat in gasvorm over.

Het vrijkomende stikstofgas tilt de methaandeeltjes de lucht in, waarna ze zich met de zwakke heersende winden laten meevoeren en elders neerdwarrelen. Vermoedelijk is het ‘methaanzand’ waaruit de duinen bestaan afkomstig uit het naburige gebergte.