Niet alleen prostitués werken vanuit bed

Van de koeienstal tot het bed van Yoko Ono en John Lennon, van de Rotterdamse haven tot de peeskamer: in het Nederlands paviljoen op de Architectuurbiënnale in Venetië draait alles om de toekomst van werk. De automatisering van ons werk gaat grote gevolgen hebben voor ons lichaam en onze omgeving. Hoe dan? Om dat te weten te komen moet je een hoop deuren opentrekken.

Als je binnenkomt in het jarenvijftigpaviljoen van Rietveld sta je in de ‘locker room’: vier knaloranje wanden met kluisjes. Door steeds andere kluisjes open te trekken ontdek je het verhaal: achter elke deur zit iets anders. Een video bijvoorbeeld, of foto’s en documenten, of soms hele ruimtes achter de oranje wanden waar uiteenlopende installaties blijken te staan. Het is in het begin wel even werken om de rode draad te ontdekken, en het is beslist een overladen programma, maar de ontdekkingstocht is zo verrassend en speels dat je nieuwsgierig blijft – je kunt niet ophouden met deuren opentrekken. Net een adventskalender.

De opstelling in het Nederlands paviljoen is het resultaat van een breed opgezette samenwerking waarbij hoofd onderzoek aan Het Nieuwe Instituut, Marina Otero Verzier, en assistent-curator Katía Truijen liefst tien kunstenaars, historici en architecten hebben uitgenodigd een bijdrage te leveren. Dat zijn er zo veel dat ze niet allemaal tot hun recht komen.

De bijdrage van architectuurhistoricus Beatriz Colomina over het bed als werkplek, landt wel. Natuurlijk geldt dat voor prostitués, maar schijnbaar nu ook voor veel zzp’ers die kantoor houden vanuit bed. Ze staan in een eerbiedwaardige traditie: in 1969 deden Yoko Ono en John Lennon een ‘bed-in’ in het Hilton Hotel als vredesmanifestatie. Een aantal kluisjes vormen samen een deur en als je die opentrekt, sta je bij het bed waar Beatriz Colomina afgelopen weekend tijdens de opening van de Biënnale in pyjama interviews hield met bekende architecten, onder wie Winy Maas van MVRDV.

Marten Kuipers en Victor Muñoz Sanz van Het Nieuwe Instituut buigen zich over de invloed van automatisering op onze omgeving. Op grote stukken land, zoals de haven van Rotterdam of grote veehouderijen, komt geen mens meer – alles wat daar gebeurt wordt aangestuurd door algoritmes.

Op uitnodiging van het Stimuleringsfonds voor de Creatieve Industrie heeft de Britse architect Liam Young voor het Nederlands paviljoen gekeken naar ‘renderfarms’, bedrijven in India die als een soort legbatterijen voor architectenbureau’s over de hele wereld, digitale tekeningen en animaties maken. Aan de jonge mannen die dagelijks de dromen van anderen vormgeven vroeg Young: hoe zou je eigen droomstad of droomhuis er uitzien? Het is aangrijpend hoe zeer hun eigen dromen, vervat in modellen en gelikte renderings, op Edward Hopper-achtige fantasieën lijken met verlichte skylines, auto’s en Amerikaanse diners.

Overige paviljoens