Van de rechter mag Leonne genderneutraal zijn

Het geslacht is niet kunnen worden vastgesteld. Dat komt te staan in de geboorteakte van Leonne, die bij geboorte in 1961 werd geregistreerd als ‘man’ – baby Leon had zowel een clitoris als een teelbal. In 2001 liet Leonne dit veranderen: ‘vrouw’ na een geslachtsoperatie. Daarna bleek Leonne zich echter geen vrouw en geen man te voelen.

Het is wettelijk onmogelijk een geslacht in de akte te wijzigen naar genderneutraal. De rechtbank in Limburg bepaalde maandag dat dit bij Leonne tóch mag. Het recht op zelfbeschikking en autonomie weegt hier zwaarder dan het maatschappelijk belang. De politiek moet dat voor andere genderneutrale personen ook mogelijk maken, vindt de rechter.

1 Wat staat er in de uitspraak?

Als vaststaat dat een persoon niet duidelijk man of vrouw is, moet een genderneutraal paspoort mogelijk zijn, vindt de rechter. Ook al staat de persoon al als man of vrouw geregistreerd. In 2007 werd dezelfde wens nog afgewezen door de Hoge Raad, maar maatschappelijke ontwikkelingen zorgen nu voor een ander oordeel. Internationale wetten en jurisprudentie wijzen op het belang van autonomie, aldus de rechter.

De uitspraak is opmerkelijk, omdat de wet iets heel anders zegt, aldus Marjolein van den Brink. Ze is docent rechtsgeleerdheid aan de Universiteit Utrecht en doet onderzoek naar sekseregistratie en mensenrechten. Een geslachtsregistratie kan veranderd worden van vrouw naar man of andersom. ‘Genderneutraal’ is alleen mogelijk voor baby’s. De geslachtskeuze wordt dan als het ware even uitgesteld. Er zijn wel enkele kinderen die hun genderneutrale registratie hebben gehouden, zegt Miriam van der Have, voorzitter van het Nederlands Netwerk Intersekse/DSD. Voor het eerst wordt dus een volwassene genderneutraal geregistreerd.

Lees ook: Zo ziet genderneutrale taal in Europa eruit

2 Wat betekent de uitspraak?

De rechter geeft de wetgever een duwtje, zegt Brand Berghouwer, voorzitter van het Transgender Netwerk Nederland. „Deze uitspraak is een mooie opmaat naar het volledig afschaffen van genderregistratie door de overheid.” Belangenclubs pleiten daarvoor omdat registratie kwetsend zou zijn voor mensen die niet binnen een hokje passen. Tegenstanders zeggen dat geslacht van belang is voor onder meer identificatie.

Maar het afschaffen van geslachtsregistratie is politiek waarschijnlijk een brug te ver. De introductie van een ‘derde hokje’, voor mensen die zich geen man en vrouw voelen (zoals de rechter voorstelt) ligt meer voor de hand. In onder meer Australië, Nepal en India is die optie er al.

3 Wat vindt het kabinet hiervan?

Het is afwachten of Den Haag gevolg geeft aan de uitspraak, zegt Van den Brink. In het Regeerakkoord staat alleen dat „onnodige geslachtsregistratie” waar mogelijk wordt beperkt.

Belangenorganisaties hopen dat de transgenderwet, die er in 2014 voor zorgde dat de registratie van geslacht zonder sterilisatie mag worden gewijzigd, zo wordt verruimd dat iedereen zijn of haar geslacht kan veranderen. Zonder tussenkomst van een rechter, arts of psycholoog. Liefst met de keuze ‘genderneutraal’.

4 Hoeveel mensen gaat dit aan?

Naar schatting zijn er 80.000 intersekse-personen in Nederland, volgens het SCP. Daar richt de uitspraak zich op. Maar de argumentatie van de rechter kan volgens Van den Brink ook worden toegepast op transgenderpersonen.