Extern onderzoek naar vertrouwenscrisis OM, aanklager weggestuurd

Het college van procureurs-generaal van het Openbaar Ministerie stelt een extern, onafhankelijk onderzoek in naar een jarenlang verzwegen intieme relatie tussen de Rotterdamse hoofdofficier van justitie en voormalig procureur-generaal Marc van Nimwegen, en de door hem in 2011 tot hoofdofficier van justitie van het functioneel parket benoemde Marianne Bloos.

Aanklager Van Nimwegen wordt met onmiddellijke ingang en voor onbepaalde tijd met ‘buitengewoon verlof’ gestuurd. Het onderzoek door buitenstaanders zal zich richten op de vraag hoe het besluit van de top van het OM tot stand is gekomen om toenmalig procureur-generaal Van Nimwegen in maart 2014 plotseling over te plaatsen en hem tot hoofdofficier van justitie in Rotterdam aan te stellen. NRC schreef vorige week dat die overplaatsing destijds werd afgedwongen door de top van het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Dit gebeurde destijds na vragen van deze krant over de intieme relatie tussen Van Nimwegen en de onder zijn gezagsrelatie vallende Bloos.

Verzwegen

De maatregel van het Openbaar Ministerie om „door een extern, gezaghebbend en onafhankelijk persoon” onderzoek te laten doen volgt na berichten in NRC. Daarin spraken de afgelopen dagen vooraanstaande aanklagers anoniem hun zorgen over nepotisme en integriteitsschendingen in de top van de eigen organisatie. De justitiële klokkenluiders zijn ontstemd over het jarenlang verzwijgen en tegenspreken van geruchten door voormalig OM-baas Herman Bolhaar over de intieme relatie tussen Van Nimwegen en Bloos. Pas in 2016 hebben Van Nimwegen en Bloos officieel gemeld een „partnerrelatie” te hebben terwijl die volgens collega-aanklagers jaren werd verzwegen.

De gedragscode schrijft voor dat een dergelijke verhouding meteen wordt gemeld. Er zijn aanwijzingen dat Van Nimwegen Bloos in 2012 als vriendin meenam op een dienstreis naar Thailand.

De vorige OM-baas Herman Bolhaar heeft steeds gezegd dat de overplaatsing in 2014 van Van Nimwegen normaal loopbaanbeleid was en gebeurde omdat Van Nimwegen heel graag naar Rotterdam wilde. Van een relatie zou Bolhaar pas in 2016 hebben vernomen, meldde hij vorige week. Van Nimwegen liet in april 2014 weten „volstrekt helder” te willen zijn en ontkende een relatie met Bloos te hebben. Vorige week kwam hij daarop terug. Hij schreef dat hij vier jaar geleden om overplaatsing vroeg uit „liefde voor Marianne”. Hij zegt nu dat tussen hem en Bloos sinds 2016 een „partnerrelatie” bestaat.

Het college van procureurs-generaal hoopt met het onderzoek de vertrouwenscrisis in de top van de organisatie te bezweren. De aankondiging komt een dag nadat de huidige baas van het OM, Gerrit van der Burg, van minister van Veiligheid en Justitie Ferd Grapperhaus te horen heeft gekregen dat er op het departement zorgen bestaan over de integriteit van het OM. Grapperhaus liet na afloop van het gesprek weten dat hij er alle vertrouwen in heeft dat deze zaak zorgvuldig door de leiding van het OM wordt opgepakt. Van der Burg dringt aan op het onderzoek „omdat er geen mist mag blijven hangen”.

Lees ook het achtergrondverhaal: Hoe de sfeer in de top van het OM verziekt raakte

Dienstreis naar Thailand

Inmiddels bestaan er binnen de top van het OM ook ernstige vermoedens dat Marc van Nimwegen al in 2012 een relatie had met Bloos. Hij heeft in oktober van dat jaar als procureur-generaal persoonlijk geregeld dat Bloos mee mocht op dienstreis naar een congres in Bangkok dat onder meer ging over mensenhandel. De procureur-generaal die destijds dit onderwerp in haar portefeuille had, Annemarie Penn- te Strake mocht niet mee naar Thailand.

Een extern onderzoeker moet nu vaststellen of er is gelogen. Het OM laat NRC desgevraagd weten dat er geen stukken zijn van het besluit om Van Nimwegen in 2014 in een weekend opeens over te plaatsen. Twee collega’s moesten worden overgeplaatst om ruimte voor hem te maken. „Er is in de collegestukken geen schriftelijke verslaglegging aangetroffen van de beslissing”, aldus een woordvoerster van het college.

In het externe onderzoek zullen alle betrokkenen worden gehoord die destijds bij deze zaak betrokken waren. Bij het ministerie van Veiligheid en Justitie gaat het om secretaris-generaal Pieter Cloo en de bewindslieden Ivo Opstelten en Fred Teeven, beiden VVD’ers. Van het OM zullen worden gehoord de toenmalige leden van het college van procureurs-generaal Albert van Wijk, Annemarie Penn- te Strake, Herman Bolhaar en Marc van Nimwegen. Ook de speciale integriteitsofficier van justitie Kitty Nooy zal worden ondervraagd. Zij heeft naar verluidt bij Bolhaar en bij de huidige OM-baas Gerrit van der Burg meermalen haar zorgen uitgesproken over de intieme relaties van Van Nimwegen met ondergeschikte collega’s en het niet melden van dergelijke affaires bij de leiding.

Lees meer over de Thailandreis: Omstreden dienstreis voedt vertrouwenscrisis bij OM

‘Ongewenst’

Het College heeft de relatie tussen Marc van Nimwegen en Marianne Bloos, hoofdofficier van het Functioneel Parket, opnieuw tegen het licht gehouden. Binnen het Openbaar Ministerie leeft de opvatting dat affectieve relaties tussen medewerkers in eenzelfde team of afdeling „ongewenst” zijn. Van der Burg: ‘Het College wil niet de indruk laten ontstaan, en als die al is ontstaan, dan wil ik dat beeld wegnemen, dat er voor de top van het OM andere maatstaven worden gehanteerd. Dat kan en mag niet zo zijn.’

Het College is dan ook tot de conclusie gekomen dat de Gedragscode Integriteit Rijk voor medewerkers van het OM strikter moet worden uitgelegd dan tot nu toe het geval was. Het College heeft besluitvorming in voorbereiding waarin wordt vastgelegd dat wanneer er sprake is van een affectieve relatie tussen twee parketbestuurders, zij hun functie niet gelijktijdig kunnen uitoefenen.

Om die reden is het niet langer verenigbaar dat de betrokken hoofdofficieren gelijktijdig aanblijven.