Kiest arm en hongerig Venezuela voor verandering?

Deze zondag zijn er verkiezingen in Venezuela, waarbij de huidige president, de autoritair regerende Nicolás Maduro, opgaat voor een nieuwe ambtstermijn van zes jaar. Hij lijkt af te stevenen op winst, maar niet omdat het zo goed gaat met zijn land van 34 miljoen inwoners. Integendeel.

De Venezolaanse economie ligt na 19 jaar socialistisch beleid in puin. Hyperinflatie en chronische tekorten aan voedsel en medicijnen maken het land praktisch onleefbaar. Bijna elke maand verdubbelen de prijzen. Tweederde van de bevolking verloor vorig jaar gemiddeld elf kilo aan lichaamsgewicht. De honger en armoede hebben de laatste twee jaar zeker twee miljoen Venezolanen het land uitgejaagd.

Lees ook de reportage: De grote Venezolaanse exodus

Oppositie goeddeels buitenspel

Dat Maduro desalniettemin kan winnen, komt omdat hij de oppositie heeft gekortwiekt. Prominente oppositiepolitici zijn uitgesloten van deelname, boycotten de stembusgang, zitten vast in een cel of zijn in ballingschap gegaan.

Daarnaast koopt het regime steun via het uitdelen van voedselbonnen aan ambtenaren en hun gezinnen. Als zij niet op Maduro stemmen, kunnen zij werk en rantsoen verliezen.

Ook zouden Venezolaanse ID-kaarten worden uitgedeeld aan Colombianen, zo meldde de Colombiaanse president Santos donderdag. Zondag zouden zij daarmee de grens moeten oversteken om op Maduro te stemmen.

En als dat allemaal niet helpt, kan Maduro desnoods terugvallen op stembusfraude. De kiesraad, die onder controle van de regering staat, zal daartegen niet ingrijpen. Het regime fraudeerde ook al bij lokale en regionale verkiezingen, eind 2017. En in juli, toen Maduro een ‘grondwetgevende vergadering’ liet kiezen om het door de oppositie gedomineerde parlement buitenspel te zetten.

Het martelen van politieke gevangenen en demonstranten in Venezuela onder Maduro systematisch geworden. Lees ook deze reportage over zijn martelkamers

Ex-chavista belooft ‘verandering’

Er zijn drie andere presidentskandidaten: Javier Bertucci, een evangelische tv-dominee en voor smokkel veroordeelde zakenman. Reinaldo Quijada, een elektro-ingenieur die belooft de ‘Bolivariaanse’ revolutie van Chávez in ere te herstellen. En Henri Falcón, een oud-burgemeester en -gouverneur die politiek opkwam onder Maduro’s illustere voorganger, wijlen Hugo Chávez, maar later overstapte naar de oppositie.

Deze Falcón lijkt nog het meest kansrijk: volgens sommige peilingen zou hij bij schone verkiezingen zelfs kunnen winnen. De ex-chavista belooft bij winst een transitieregering te zullen vormen waarin hij ook gematigde leden van het regime wil opnemen.

Falcón roept de vele Venezolanen die uit scepsis thuis willen blijven op toch te gaan stemmen. Zijn critici zeggen dat hij zo een hogere opkomst genereert en de omstreden verkiezingen in binnen- en buitenland nog enige legitimiteit verschaft. Falcón zelf echter zegt dat „het moment voor politieke verandering gekomen is”.

Mogelijk meer sancties

De autoritaire regeerstijl van Maduro maakt de stembusgang internationaal omstreden. De EU, de VS, Canada en een dozijn Latijns-Amerikaanse landen – waaronder de grote buurlanden Brazilië en Colombia – hebben al gezegd de uitslag niet te erkennen. Zij zouden Maduro kunnen treffen met meer sancties, tegen kopstukken van zijn regime of tegen de olie-industrie: een van de weinige sectoren die nog geld opleveren.

Lees ook: Conflict over olie Venezuela sleept ook de Antillen mee

De productie van olie is de afgelopen jaren sterk afgenomen door wanbeheer, corruptie en nationalisaties. Deze maand viel ze verder stil door beslagleggingen van het Amerikaanse olieconcern ConocoPhillips op raffinaderijen en opslaglocaties van de Venezolaanse staatsoliemaatschappij PdVSA op de voormalige Nederlandse Antillen. Deze beslagen zijn inmiddels gedeeltelijk opgeheven, om ervoor te zorgen dat eilanders niet te maken krijgen met brandstof- of elektriciteitstekorten. De olieproblematiek maakt het voor Venezuela steeds lastiger zijn schulden af te betalen bij zijn grote geldschieters Rusland en China. Zij zijn het die het regime feitelijk overeind houden.

Update (20 mei 2018): In een eerdere versie van dit stuk stond dat ConocoPhillips beslag heeft gelegd op raffinaderijen op de Antillen. Deze beslagen zijn inmiddels gedeeltelijk opgeheven, dit is toegevoegd aan het stuk.