Museum Rotterdam brengt hulde aan 25 jaar Hotel New York, maar stilletjes is de expositie tevens een eerbetoon aan Riek Bakker. De stoere Rotterdamse stedenbouwkundige – krijtstreeppak, gympies en, als ik me goed herinner, sigaar in de mond – vocht eind jaren tachtig als een leeuw voor de ontwikkeling van de Kop van Zuid. Maar er kwam pas schot in de plannen toen het idee ontstond het oude HAL-gebouw, dat volgens sommigen rijp was voor de sloop, om te toveren in een hotel.
„Bingo”, riep Riek toen horeca-ondernemers Daan van der Have en Hans Loos samen met ontwerpster Dorine de Vos hun initiatief presenteerden. Als er een hotel zou komen, zou de Erasmusbrug ook lukken, wist Riek. En die twee samen zouden weer andere bedrijvigheid aantrekken. Hotel New York was voor Riek het toverstafje waarmee ze haar plannen bij de weifelende gemeente erdoor kreeg.
Op de plek waar ooit schepen met landverhuizers naar de Verenigde Staten vertrokken, verrees nu een nieuw stadsdeel. Een wederopbouwproject en een conservering van cultureel erfgoed ineen. In Museum Rotterdam heeft kunstenaar Ton Hoogerwerf al die elementen knap met elkaar verweven.
De bezoeker komt de expositie binnen via een gangway, waardoor hij het idee heeft een oceaanstomer te betreden richting Nieuwe Wereld. Eenmaal in het ‘schip’ ziet hij een bagage-opslag met talloze koffers, maar ook – uit de tijd dat de HAL een cruisemaatschappij werd – rijke bals en diners.
Bijna ongemerkt komt de bezoeker vervolgens terecht in de wereld van nu: Hotel New York. Je hoort zowat het geroezemoes van de ontbijtgasten. Van der Have vertelt in een filmpje dat het hotel meteen een succes was. De keukenbrigade van veertien koks moest binnen drie maanden naar veertig koks.
Bij het verlaten van de expositie denk ik: het moet voor Riek Bakker een euforische dag zijn geweest toen Van der Have c.s hun plannen aan haar voorlegden. En meer nog: het bood haar de historische kans het Rotterdamse, door de oorlog bepaalde, denken over architectuur verder te helpen doorbreken. Je hoeft niet per se eerst te slopen om iets nieuws te beginnen. Je kunt ook iets nieuws beginnen met iets ouds. Hotel New York bewijst dat nu al 25 jaar.