Gedenkteken voor Britse bommenwerper die in 1943 in Crooswijk crashte

De meeste Crooswijkers sliepen in de nacht van 12 op 13 mei 1943, toen een Britse bommenwerper in hun wijk neerstortte. Veel mensen zullen hun ramen dicht hebben gehad – het was fris en de Duitse bezetter had een ‘verduisteringsplicht’ ingesteld om het geallieerde vliegtuigen moeilijker te maken.

Na tweeën was er een aanhoudend motorgeronk van vliegtuigen en geknal van luchtafweergeschut. Rond half vier ’s nachts kwam daar het gebrom bij van de Short Stirling EF 357, een Britse viermotorige bommenwerper. De bemanning wist niet dat ze al vanaf Venlo werd achternagezeten door een Duitse nachtjager. Boven de Kralingse Plas kon de Messerschmitt van piloot Hans-Dieter Frank het 22 ton wegende vliegtuig met zijn boordkanonnen onder vuur nemen.

Deze zaterdag, 12 mei en 75 jaar na dato, zal burgemeester Aboutaleb een gedenkteken onthullen op het driehoekige grasveldje langs de Nieuwe Crooswijkseweg waar het toestel crashte. Ook wordt die middag een boek over de laatste vlucht van de EF 357 gepresenteerd en opent een dag later een speciale tentoonstelling.

Gevaarlijkste route

De Britten, die terugkeerden van een missie boven Duisburg, waren hun formatie kwijtgeraakt. Piloot Eric Bass vloog terug over Rotterdam: de kortste weg naar huis, maar door de vele Duitse stellingen met luchtafweer ook de gevaarlijkste.

De linkervleugel van de Short Stirling werd geraakt, de kist raakte in een duikvlucht. Boven het Exercitieveld (nu Schuttersveld), dat vol lag met puin uit de binnenstad, vielen twee bemanningsleden naar buiten. De EF 357 maakte een bocht boven de Nieuwe Crooswijkseweg, raakte een schoorsteen en crashte met nog vijf man aan boord op het pleintje tussen de Nieuwe Crooswijkseweg en de Nieuwe Boezemstraat. De hitte van de vuurzee was zo groot dat de verf van de voordeuren van omringende huizen bladderde.

Als door een wonder kwam de bommenwerper niet op woningblokken terecht. Historicus en journalist Dik Vuik (59), een van de initiatiefnemers van het gedenkteken, denkt niet dat de piloot bewust de huizen heeft ontweken: „Het toestel moet op slag onbestuurbaar zijn geweest. Het spiraalde nog een paar keer over de wijk en dat was het. Het had ook honderd meter eerder kunnen vallen.”

Met Eric Bass kwamen Kenneth Roots, Ronald Kingham, John Newall, Ronald Evans, Francis Salter en Dennis Sach om het leven. Sach was diezelfde nacht twintig jaar geworden, de anderen waren iets ouder. Hun namen zijn door Peter Bruinstroop (56) op de plaquette gestraald die deel uitmaakt van het monument van zwart graniet op een sokkel van indian aurora. Enkele familieleden en een militair attaché van de Britse ambassade zijn aanwezig bij de plechtige onthulling.

Waarom moest het 75 jaar duren? „Een kwestie van tijd en toeval,” zegt Vuik. „Bij mij begon het twee jaar geleden te dagen tijdens een lezing op de Algemene Begraafplaats waar de bemanning van de EF 357 ligt begraven. Wijkbewoners hebben twintig ooggetuigen opgespoord. Door nader onderzoek hebben we een redelijk compleet beeld kunnen krijgen. Toen bleek dat het dit jaar precies 75 jaar geleden is dat het vliegtuig neerstortte, kwam alles in een stroomversnelling.”