Met de boemel door Tanzania

Is een trein geen prachtige manier om een land te leren kennen? Reis een paar dagen in Intercity’s en neem daarna de Trans-Siberië Express: dan weet je wat Nederlanders van Russen onderscheidt.

Documentairemaker Jeroen van Velzen groeide op in Kenia, India, Zuid-Afrika en Britse kostscholen. Zijn lyrische debuut Wavumba – over een oude visser – ademde nostalgie naar het verloren, magische Afrika van zijn kindertijd. Dat leverde Van Velzen, alumnus van de Filmacademie, in 2012 de debutantenprijs op bij Robert De Niro’s Tribeca Festival in New York, waar vorige week ook Tanzania Transit in première ging.

Dit gaat over Afrika zoals het is. We boemelen drie dagen met de trein door Tanzania, de camera observeert discreet passagiers die keuvelen, zingen en slapen. Noem het een ‘slice of life’: stewards roepen via roeptoeters wat de pot schaft en botst de trein in de schemering op een koe, dan richten de passagiers in de berm opportunistisch een barbecue aan.

Maar de plakjes dagelijks leven zijn nauwkeurig gesneden. Van Velzen selecteert drie reisgenoten. In de derde klas keert de milde Masai-opa Isaya na zijn eerste bezoek aan de hoofdstad Dar es Salaam terug naar de bush met zijn kleinzoon. Deze William heeft een folkloristische dansgroep; onderweg komen latente spanningen tussen de nomadische Masai en boeren aan het licht. De veerkrachtige Rukia, die een bar runde in een mijngebied, reist tweede klas, in een damescoupé. Ze drinkt bier met de kerels tot die grof en handtastelijk worden: niets nieuws voor Rukia. Predikant Peter Nyaga reist eerste klas. Hij zat in een bende, nu predikt hij over Jezus, heksen en vloeken. Hoe louche Peter ook oogt, zijn reli-show maakt de lange treinreis een stuk spannender.

Met z’n drieën schetsen ze een warm portret van een levendig land vol onderhuidse spanningen, bijgeloof en misogynie. Met Afrika lijkt Van Velzen nog lang niet klaar.