Deze Amsterdamse vuilnisman is nu recycleman

Toen Arnout Schaap (46) nog vuilnisman was, zag hij dagelijks hoe waardevolle spullen in de wagen verdwenen. Gekleed in een net colbertje in zijn kantoor in de Amsterdamse buurt Slotermeer vertelt hij over die tijd: „Mensen zetten zoveel mooie spullen bij het vuilnis. Vaak dacht ik: dit klopt niet. Zo vond ik een keer een bijzonder ijsbakje uit de jaren zestig, met tang. Dat staat nu nog bij mij thuis. Mensen hoeven iets niet meer en hopsakee, het gaat naar de afvalverbrander. We moeten veel meer leren recyclen.”

Ik laat de leerlingen nadenken over ‘upcycle’: het nieuwe product wordt meer waard dan het oude

Na drie jaar als vuilnisman te hebben gewerkt, ontwikkelde Schaap zich tot duurzaam ondernemer. Hij geeft les op scholen over afvalproblematiek en helpt met het verkopen van oesterzwammenbitterballen gekweekt op koffiedik van horeca.

Vuilnisman werd hij ‘per toeval’. Na een HBO-studie bestuurskunde werkte Schaap eerst tien jaar als reisleider in Afrika: „Studenten willen altijd reizen, maar hebben daar weinig geld voor. Ik wist het op deze manier slim te combineren.” Na tien jaar was hij toe aan een stabieler leven in Amsterdam. „Ik kwam bij een uitzendbureau terecht en vertelde mijn wensen: een baan waarbij ik fysiek en buiten bezig was, het liefst in de stad. Vuilnisman, kwam daaruit. Ik wilde het wel een keer proberen, al was het maar om wat te vertellen te hebben in de kroeg op vrijdagavond.”

Het beroep bleek goed bij Schaap te passen. „Vuilnisman is een buitengewoon leuke baan. Elke dag is het weer sinterklaas, je weet nooit wat je gaat tegenkomen. Je ziet bijzondere dingen langskomen en het decor van het werk is de mooiste stad van de wereld. Ik werkte met jongens die ik normaal nooit zou ontmoeten. Sommigen hadden hun school niet afgemaakt of waren overal de laan uitgestuurd. Maar zij kiezen er heel bewust voor niet in de bijstand terecht te komen. Met mijn HBO-opleiding was ik een buitenbeentje, maar ik voelde me in de groep opgenomen en gewaardeerd.” Zijn ouders en vrienden waren lichtelijk verbaasd over Schaaps keuze. „Zij vroegen zich af of ik niet bezig was met een weg naar beneden in plaats van naar boven.”

Een ontmoeting met een ambtenaar van Amsterdam Nieuw-West in 2011 bracht Schaap op het idee voor zijn huidige bedrijf. De ambtenaar was op zoek naar een vuilnisman die op scholen over afval wilde vertellen. Samen ontwikkelden ze een educatief programma, dat niet alleen bij scholen in Amsterdam aansloeg, maar al snel ook aanvragen uit andere gemeentes opleverde. Het bedrijf Recycle Valley werd geboren.

De docenten van Recycle Valley prikken elke week met een ander groepje leerlingen afval rondom de school. Een opgeheven vingertje wil Schaap tijdens de lessen voorkomen. Ook wil hij af van het idee dat afval ruimen altijd iets te maken heeft met corvee of met taakstraf. Hij wil de leerlingen vooral bewust maken van de waarde die afval heeft. „Ik laat zien dat het buitengewoon stom is om een blikje op de grond te gooien, omdat je er nog zoveel mee kunt doen. Kinderen vinden het gaaf om te leren dat je van afval iets kan maken dat waarde heeft en dat je er zelfs geld mee kunt verdienen. Een van de kinderen riep laatst: kijk meester, een afval-schat! Ik wil laten zien dat het afvalprobleem geniale kansen met zich meebrengt.” Inmiddels werken er zes vaste krachten in dienst bij Recycle Valley, en nog eens 25 educatief medewerkers op oproepbasis. Samen verzorgen zij 3.000 lessen per jaar door het hele land.

Tijdens de lessen van Recycle Valley stimuleert Schaap de leerlingen na te denken over ‘upcycle-oplossingen’: een vorm van recycling waarbij het materiaal van het nieuwe product niet minder waard is dan dat van het oude product. „Ik vraag bijvoorbeeld aan de leerlingen wat je van een leeg pak melk kunt maken. Van de melkpakken van de Aldi en de Lidl wordt bijvoorbeeld al hoogwaardig speelgoed gemaakt. Het is deze generatie kinderen die dat soort uitvindingen moet gaan doen.”

Hoewel Schaap zich fulltime inzet voor Recycle Valley weet hij ook nog tijd te vinden om te helpen bij een andere duurzame onderneming, ZuiderZwam uit Tilburg. „Drie maanden geleden pitchte ik op een congres over duurzaamheid mijn concept van Recycle Valley”, vertelt hij. „Vóór mij pitchte een vrouw uit Tilburg haar idee om bitterballen te maken van oesterzwammen, gekweekt op koffiedrab van horeca. De bitterballen verkoopt ze vervolgens terug aan diezelfde restaurants die de drab leveren. Er zijn meer initiatieven in Nederland die oesterzwammen kweken op koffiedik, maar het bedrijf dat deze vrouw opzette, heeft wat mij betreft meerwaarde doordat zij er een kant-en-klaar product van maakt. Dit soort upcycling, daar moeten we naartoe als maatschappij.” Schaap besloot ZuiderZwam te helpen en levert sindsdien bitterballen bij de jachthaven van de zeilclub waar hij lid van is, in Durgerdam. Daar worden ze nu achter de bar verkocht. „De bezoekers vinden de ballen hartstikke lekker”, zegt Schaap. „En het verhaal erachter geeft de oer-Hollandse bitterbal extra cachet.”