Stressbestendige netwerker ging stap voor stap naar de top

‘Als je goed wilt worden in het werk dat ik doe, moet je offers brengen. Je moet investeren in jezelf en dat betekent dat je een deel van je sociale leven opgeeft. Mijn langste vakantie in de afgelopen vijftien jaar duurde bijvoorbeeld tien dagen. Vrienden heb ik niet veel. Mijn beste vriend is mijn broer. Hij accepteert het dat ik er niet altijd ben, maar weet wel dat hij altijd op mij kan rekenen.”

Ze noemen hem wel de architect van PSV. De man die achter de coulissen verantwoordelijk is voor de samenstelling van het elftal dat hard op weg is naar zijn 24ste landstitel in de clubhistorie. Zijn naam is Marcel Brands (56) en wie niet beter weet zou denken dat hij, een voetbalbestuurder in pak, rijdend in een fraaie auto, continu verwikkeld is in een onophoudelijk miljoenenspel rond de selectie van PSV. In- en verkoop, op het juiste moment. Deal or no deal.

‘Je moet geen piekeraar zijn’

„Heel weinig mensen weten wat mijn werk als technisch manager exact inhoudt. Het betekent ook dat er zo’n negentig mensen onder mij werken, met wie ik doordeweeks gesprekken voer. Medisch overleg. Scoutingoverleg. Trainersoverleg. Jeugdoverleg. Heb je het over de transferperiode, dan wordt het veel meer ad hoc. Dan kun je ’s ochtends niet bedenken hoe je dag zal eindigen. Stressbestendigheid is dan een nuttige eigenschap. Je moet geen piekeraar zijn.”

Deze zaterdagavond in Alkmaar voelt hij de bui al hangen. 75ste minuut: 2-0 achter tegen nummer drie AZ. In de ereloges van het Afas Stadion ziet Brands het slechte begin van zijn week al opdoemen. Bij het vaste overleg op maandag met trainer Phillip Cocu en algemeen directeur Toon Gerbrands zal de centrale vraag zijn hoe het toch mis kon gaan. Hoe Wout Weghorst PSV met twee treffers kon vellen.

„Overwinningen zijn fijn, maar die trek ik me minder aan. Nederlagen zijn anders. Ik heb er geen invloed op, zeker niet vanaf de tribune, maar ik voel me altijd medeverantwoordelijk. Je wilt je soms op de lange termijn richten, maar als we verliezen beïnvloedt dat mijn werk meteen. Daarom ben ik blij met de zomer- en winterstop. Even geen wedstrijden. Even niet de waan.”

Terwijl het meestal andersom is, maakt Brands als directeur meer faam dan hij als voetballer deed. Niks ten nadele van zijn 484 duels in het Nederlandse profvoetbal; de grote clubs kwamen pas echt in zijn managementjaren. Hij lette op de kleintjes bij RKC, bouwde bij AZ aan een team dat voor het eerst in 28 jaar weer kampioen werd en stapte over naar PSV, waar nu niet alleen zijn derde landstitel lonkt, maar mogelijk ook een transfer naar de Premier League.

Je kon er ook op wachten, dat de man die zelf de beste talenten boven hengelt nu zelf verworden is tot prooi. Ditmaal is het Everton dat hem wil hebben, wat zijn collega Toon Gerbrands dit weekend bevestigde.

‘Ik heb alles stap voor stap geleerd’

„Ik heb in die acht jaar bij RKC alles kunnen zien. Begon op commercie, deed toen technische zaken en werd later algemeen directeur. Nu zie ik weleens profs die meteen directeur worden, maar ik heb er juist baat bij gehad dat ik alles stap voor stap heb kunnen leren. Zelf had ik de opleiding tot directeur betaald voetbal bij de KNVB gedaan, een studie die wat mij betreft nog uitgebreider kan. Heb ik ook aangegeven bij de KNVB. Er zijn maar weinig mensen in dit vak die overal over kunnen meepraten, maar ik kan dat wel. Juridische kwesties, spelerscontracten, sponsordeals: alles.”

Zo geprezen als Brands nu wordt, zo woelig waren zijn beginjaren in Eindhoven. Ja, dat vernietigende rapport. Hij en algemeen directeur Tiny Sanders vroegen zestig betrokkenen rond de club wat er beter kon, maar in plaats van opbouwende feedback kregen ze een ijskoude douche. De mannen die noodgedwongen hadden moeten saneren (salarisplafond omlaag) werd kilte en afstandelijkheid verweten in een rapport dat direct uitlekte. PSV was het warme PSV niet meer. De thermostaat moest omhoog. Brands hield zich in. Hij zei niet veel meer dan dat er vertrouwen was geschaad.

Wie zijn rol vijf jaar later bestudeert, ziet een scherpe directeur die sier kan maken met een winstmarge van ruim negen miljoen euro per jaar. Hij kocht sinds zijn komst in 2010 voor 104 miljoen aan spelers, verkocht voor bijna 191 miljoen en scoort ruim 86 miljoen in de plus, afgaande op cijfers van Transfermarkt.com. De 6,3 miljoen euro uit verkopen in zijn eerste zomer kwam weliswaar voort uit spelers die zijn voorganger aantrok, maar Brands vond wel de juiste kopers. Hij is een netwerker. Komt overal. Ook omdat hij elke potentiële aanwinst met eigen ogen wil bekijken, of dat nou in Brazilië of Uruguay is.

‘Ik heb met zes topcoaches gewerkt’

„Wat me heeft geholpen is dat ik met een stuk of zes topcoaches heb mogen werken. Advocaat. Adriaanse. Koeman. Van Gaal. Jol. Zeker onder Van Gaal zag ik het onderscheid tussen professionalisme en altijd het optimale presteren. Bij RKC was winnen meegenomen, roeiden we met de riemen die we hadden. Bij AZ werd onder zijn leiding altijd meer geëist. Ik had meer budget, we gingen van nationale naar internationale scouting, ik liep er op mijn tenen. Ik keek toen ook nog op tegen Van Gaal, terwijl ik zijn baas was.”

Zijn werk is topsport. Daarom moet hij zelf ook sporten. Bij een trainingskamp in Malta kwam het twee jaar geleden met bakken uit de lucht, toch liep hij trouw zijn rondjes om het veld, terwijl de spelers aan het trainen waren. Om zijn gedachten te ordenen, om zijn geest te verhelderen. Drinken doet hij nauwelijks. Hij is geen feestnummer.

„Mijn sociale leven is beperkt. Het is werken, sporten, eten en dan is het tijd voor mijn gezin. Op uitjes zit ik meestal niet meer te wachten. Thuis weten ze niet beter dan dat ik druk met voetbal ben. Toen mijn zoon Kevin nog in de eerste divisie voetbalde ging ik meestal wel naar zijn wedstrijden kijken, tenzij Jong PSV die avond speelde. Dat ging voor.”

In Alkmaar is Brands zaterdagavond getuige van een onverwachte ommekeer. Hij ziet hoe PSV in vijf minuten een 2-0 achterstand ombuigt in een 3-2 overwinning en meldt zich na afloop in de kleedkamer om de spelers te feliciteren met deze cruciale zege. Wint PSV volgende week van concurrent Ajax, dan kan Brands zijn derde titel bijschrijven als technisch manager in Eindhoven.

„Everton? Het is vleiend. Maar ik heb de afgelopen jaren vaker nee gezegd dan ja. Ook tegen PSV zei ik pas bij de tweede keer ja. Ik heb hier een heel mooie job en een mooi leven. De vraag is of ik dat ervoor wil opgeven. Ik ben nooit een clubhopper geweest.”