In Wuhan kan Rutte zien hoe je van een stad een spons maakt

‘Het is een goed begin, maar nog niet genoeg”, zegt Wenmei Dubbelaar. Ze doelt op de brede strook langs de Yangtze, die is vrijgehouden van bebouwing. De strook bestaat uit een boulevard, een groen park, bamboebomen, speeltuintjes en ander entertainment – alles behalve betonnen gebouwen of bestrating.

Het water staat laag vandaag. In de drooggevallen berm zoeken mensen naar krabbetjes. Een vliegerverkoper heeft op een doordeweekse dag weinig te doen. Wat hij doet als het water komt? „Dan ga ik gewoon wat hoger zitten”, wijst hij lachend naar de kademuur die de boulevard en het park scheidt van de doorgaande weg en een oude wijk van miljoenenstad Wuhan erachter.

De sluisdeuren, een eindje verderop, moesten laatst nog sluiten, wijst Dubbelaar. Namens haar werkgever Arcadis helpt ze als hoofd watermanagement miljoenenstad Wuhan, gelegen in het laagland aan de Yangtze-rivier, droge voeten te houden. Dat is geen sinecure, want in de zomer van 2016 overstroomden grote delen van de stad waar 10 miljoen mensen wonen. Villawijken, volkswijken en voetbalstadions kwamen onder water te staan omdat in juni de helft van de jaarlijkse neerslag in één week naar beneden kwam. In totaal viel er dat jaar in Wuhan 27 procent meer neerslag dan in een gemiddeld jaar.

Nooit aandacht voor water

Bij de overstromingen in het zuiden van China kwamen 180 mensen om het leven en de herinnering aan de grote overstromingen van 1998 die meer dan 4.000 levens kostte, kwam levendig boven. Toenmalig premier Zhu Rongji klaagde over dijken van tofu en schildpadeieren – niet bestand tegen de regenval die met name zuidelijk China in de zomermaanden te verwerken krijgt.

In dertig jaar verstedelijking was water nooit een punt van aandacht, en daar komt het land nu achter, legt Dubbelaar uit. Om herhaling te voorkomen verstevigde Beijing de dijken en zette ze in dertig steden pilotprojecten op die van de in beton gegoten steden sponge cities moeten maken. Het Nederlandse ingenieursbureau Arcadis won de aanbesteding in Wuhan, en helpt de Chinezen sindsdien te begrijpen hoe om te gaan met extreme weersomstandigheden. De van oorsprong Chinese Dubbelaar werkte jarenlang in het technisch team dat de dijk tussen Hoorn en Enkhuizen onderhield en leidt sinds twee jaar het watermanagementteam van Arcadis. Een sponsstad is de verzamelnaam voor alle slimme oplossingen die het water in een stad opvangen, vasthouden en afvoeren. Het sponge city-pilotprogramma in Wuhan resulteerde in zo’n driehonderd lokale projecten.

Het riool is niet oneindig

Dubbelaar wijst naar opengewerkte tegels en een plantsoentje langs de kant van de weg. „Dat werkt goed. Alleen jammer van die drempel ertussen.” Het water kan niet weg en stroomt nu even verderop het riool in. Het is juist de bedoeling dat de riolering ontzien wordt. „Je moet minstens 70 procent van de neerslag die valt tijdens een normale regenbui ter plekke kunnen opvangen. De capaciteit van de riolering is niet oneindig.”

Lees ook: De energierevolutie in China

Als Nederland ergens goed in is, dan is het watermanagement. Arcadis (omzet 3,2 miljard euro, 27.000 werknemers) adviseerde ook bij de stormbestendige herinrichting van New Orleans en New York na de orkanen Katrina en Sandy. Door de overname van kleinere bedrijven met specifieke kennis op het gebied van bijvoorbeeld kostenramingen of milieueffectonderzoek, bouwden de Nederlandse ingenieurs in het buitenland een sterk imago op.

In China is nog een wereld te winnen op het gebied van watermanagement. „In Nederland kijk je wanneer je gaat bouwen eerst naar de balans in de grond: wat maak ik kapot en wat moet ik herstellen? Als je overal beton stort, zoals in de steden hier, kan het water nergens naartoe.” De cirkel van regendruppels die verdampen, en dan weer condenseren en terugvallen op de aarde, was niet meer rond. Daarbij kwam nog eens de enorme vervuiling die de bebouwing, maar ook de industrie meebracht in de Chinese grond. Al die troep kwam terug in het water. Bijna al het open water in de steden is zwart en stinkt. Er was een alles omvattende aanpak nodig, waarbij water niet alleen wordt opgevangen, maar ook naar de juiste afvoer wordt geleid. Zo kan het, als dat nodig is, worden schoongemaakt. „China heeft heel goede ingenieurs, maar mist een totaalaanpak”, zegt Dubbelaar. Kennisinstituten hangen onder verschillende afdelingen van de gemeente, die nauwelijks data of informatie uitwisselen. Een van haar taken is om iedereen bij elkaar te brengen.

Op het kantoor van Arcadis, op de zeventiende verdieping van een kantorencomplex, heeft Dubbelaar haar eigen hoek. Ze werkt samen met enkele tientallen lokale specialisten die specifieke kennis meebrengen. Met kleurrijke tekeningen laat ze berekeningen zien die vertellen wat het water doet wanneer het regent en de wind uit een bepaalde hoek komt.

Met haar team is ze aan het rekenen welke oplossingen in de pilotwijken Qingshan en Sixin de beste zijn. Het is geen gemakkelijke opdracht die ze in Wuhan heeft. Qingshan is bijvoorbeeld al helemaal ‘af’ – het is een bestaande wijk. Hoe ga je om met wat er al is? Een van de mogelijkheden is een soort bak bouwen, die het overtollige water opvangt. Een andere oplossing is een stuk grond laag en groen maken zodat die het water opneemt. Als niets anders kan, dan biedt een ondergrondse tunnel uitkomst – met de aantekening dat zo’n enorme wateropslag de natuurlijke balans van de grond behoorlijk uit het lood slaat.

De zomer staat voor de deur. De proefprojecten die al klaar zijn, moeten dan, als de zomerregen weer met bakken uit de hemel valt, tonen wat ze waard zijn.