Arabische inmenging in moskee Rotterdam

In de Rotterdamse Essalam-moskee, het grootste islamitische gebedshuis van het land, was vorig jaar sprake van buitenlandse inmenging. De Arabische Al-Maktoum Foundation, die de moskee financierde, bepaalde in de loop van 2017 wie in de moskee mocht spreken en wie niet. Dit druiste in tegen afspraken met de dagelijkse leiding van de moskee dat de financier zich niet zou bemoeien met de inhoud van de preken en andere activiteiten. Dat bevestigen bronnen rond de moskee tegenover NRC.

Ook de woordvoerder van de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb zegt in een reactie dat de gemeente signalen heeft ontvangen „dat er van buitenaf geprobeerd is invloed uit te oefenen op activiteiten in de moskee”. Concrete signalen dat er predikers uit het buitenland preekten, kreeg de gemeente niet.

Al-Maktoum is een liefdadigheidsorganisatie verbonden aan het koningshuis van Dubai, een van de Verenigde Arabische Emiraten. De organisatie betaalde als enige donateur zo’n acht miljoen euro voor de bouw van het Rotterdamse gebedshuis. Het is voor zover bekend de grootste buitenlandse donatie aan een Nederlandse moskee.

Na de opening in 2010 bleef Al-Maktoum geld overmaken voor onderhoudskosten en de betaling van het personeel, zo’n 40.000 euro per maand. Ruim een week geleden werd bekend dat de geldschieter de financiering per direct heeft stopgezet, na een juridisch conflict met moskeebezoekers die het bestuur in willen.

Bemoeienis met de koers

Inmiddels blijkt er meer aan de hand: er was onenigheid tussen Al-Maktoum en de Nederlandse directie van de moskee. Reden: de financier zou zich te veel bemoeien met de inhoudelijke koers van het gebedshuis.

De invloed werd uitgeoefend door de Irakees Nooh al-Kaddo, hij staat aan het hoofd van de Europese tak van de Al-Maktoum Foundation. Al-Kaddo is gelieerd aan de Moslimbroederschap: hij had diverse functies bij de Federation of Islamic Organizations in Europe, de Europese koepelorganisatie van Moslimbroeders. Deze conservatieve islamitische beweging streeft in Europa naar herislamisering van de moslimgemeenschap.

Lees ook: Arabische financierder trekt zich terug uit Essalam Moskee

De gematigde Nederlandse imam Yassin Elforkani, die regelmatig preekte in de Essalam-moskee, werd aan de kant geschoven. Al-Kaddo belde hem in november 2017 vanuit Ierland op met de mededeling dat hij niet langer welkom was in de Essalam-moskee. De boycot van Elforkani wordt bevestigd door vertrouwelijke berichten, ingezien door NRC.

Eerder in 2017 kwam al een preek van Elforkani te vervallen omdat Al-Kaddo op het laatste moment imam Hussein Halawa uit Ierland liet overvliegen. Deze Ierse imam is eveneens gelieerd aan de Moslimbroederschap; hij zit in een islamitische adviesraad die is opgericht door de beweging.

Jacob van der Blom, die de dagelijkse leiding had over de Rotterdamse moskee, schrijft in een reactie per e-mail „niet gelukkig”  te zijn met de komst van Halawa en het weren van Elforkani. „Het ging in tegen de afspraak dat ik samen met de imam bepaal wat er in onze moskee gebeurt. Wij hadden niet voor niets gezorgd voor Nederlands sprekende imams die de Nederlandse context goed kennen. Nu kreeg ik een buitenlandse imam die niet eens Engels spreekt.” In 2015 zei Al-Maktoum in reactie op vragen van EénVandaag nog dat de Nederlandse staf het voor het zeggen heeft in de moskee.

Van der Blom eiste een gesprek met Al-Kaddo over de invloed, waarna hij aanvankelijk van de Al-Maktoum Foundation te horen kreeg dat Al-Kaddo zou worden teruggetrokken. Dat bleek uiteindelijk niet het geval: in plaats daarvan werd ruim een week geleden het Nederlandse personeel van de moskee, inclusief Van der Blom, ontslagen. Deze beslissing werd ondertekend door Al-Kaddo.

Enige eigenaar van de grond

Dat Al-Maktoum nu van plan is de macht in de moskee over te dragen aan de bezoekers, zoals verschillende media vorige week berichtten, lijkt een te voorbarige conclusie. Vanuit de Verenigde Arabische Emiraten laat Mirza Al Sayegh, de belangrijkste vertegenwoordiger van de geldschieter, weten dat de moskee nog steeds in haar handen is. „De Al-Maktoum Foundation is meerderheidsaandeelhouder van de moskee en de enige eigenaar van de grond waarop de moskee werd gebouwd – er is niemand op deze wereld die daar iets aan kan veranderen.”

De reden waarom de gematigde imam Elforkani werd geboycot, blijft onduidelijk. Mogelijk speelt Elforkani’s vriendschap met de ambassadeur van de Verenigde Arabische Emiraten een rol. Die woonde zijn preken bij. Tegelijkertijd vormt de ambassadeur een bedreiging voor Al-Kaddo, vanwege de felle strijd in de Golfregio tegen de Moslimbroederschap. Tot in Europa worden (organisaties van) Moslimbroeders op zwarte lijsten geplaatst. De Verenigde Arabische Emiraten is een van de aanjagers in de strijd tegen de beweging, die wordt beschuldigd van het veroorzaken van opstanden.

Nooh al-Kaddo was niet bereikbaar voor commentaar. Al-Maktoum reageert niet op vragen over de link met het Moslimbroederschap. Ook de ambassadeur van de Verenigde Arabische Emiraten in Nederland wil niet reageren. Zijn woordvoerder zegt dat de kwestie „gevoelig” ligt.