Stop met het belonen van patiënten die ongezond leven

In het stuk ‘Aanpak van leefstijlziekten levert meer op’ (4/4) krijgt iedereen er van langs: het curriculum geneeskunde, het medisch protocol, het financieringssysteem voor klinisch wetenschappelijk onderzoek en het primaire farmaceutische bedrijf. Als sluitstuk doen de auteurs een dringend beroep op het ministerie van VWS om vol in te zetten op leefstijlgeneeskunde. Eén partij ontbreekt op opvallende wijze in deze reeks en dat is de patiënt.

Ik weet niet hoe het de auteurs vergaat, maar als ik een taxi neem, vind ik het normaal dat ik de taxichauffeur betaal. Zo niet enkele van mijn ziekelijk vetzuchtige (morbide obese) patiënten. De weegschaal kan hun gewicht nog net aan – de schaal gaat tot 150 kilo – maar zelf de schaal aflezen lukt niet meer. En de taxi? Die krijgen ze cadeau, van u en mij, dat wil zeggen: van de ziektekostenverzekering.

Het solidariteitsbeginsel voor leefstijlziektes moet worden afgeschaft

We hebben met de merkwaardige situatie te maken dat ziekelijke en levensgevaarlijke vetzucht niet leidt tot de verplichting om af te vallen – waar lopen en fietsen een wezenlijke bijdrage aan kunnen leveren – maar tot het verkrijgen van privileges, van voorrechten die andere mensen missen. Een tweede kwalijk punt is dat de rechten nota bene de kwaal verergeren in plaats van verhelpen. De gratis taxi draagt bij om te volharden in de inactiviteit, die op zijn beurt haaks staat op wat nodig is, namelijk een actieve leefstijl.

Vrijblijvendheid troef

Zolang patiënten rechten verwerven in plaats van verplichtingen opgedragen krijgen, zolang alles ‘gratis bier’ is, blijft vrijblijvendheid troef. In die machteloosheid bevinden zich de drie auteurs, die daarom iedereen ervan langs geven behalve de patiënten die nalaten om effectief in actie te komen en die daarin financieel gesteund worden door het huidige vergoedingensysteem.

De solidariteit van de ziektekostenverzekering is bedoeld voor ziektes, die je overkomen, waar je zelf part noch deel aan hebt. Bij ziektes ten gevolge van een ongezonde leefstijl is daarvan geen sprake, zoals het „prijzenswaardige initiatief KeerDiabetes2 Om” overtuigend aantoont.

Lees ook: Gezondere levensstijl is onderschat medicijn

Wat staat ons te doen? Om te beginnen dient het solidariteitsbeginsel voor deze ziekten te worden afgeschaft. Het dient te worden vervangen door een systeem, dat aantoonbare inzet van patiënten om gezonder te gaan leven – zoals voldoende lichaamsbeweging, gezond eten, afvallen en stoppen met roken – financieel beloont en nalatigheid op die vlakken financieel straft.

Afgevallen kilo’s

Om het overzichtelijk te houden stel ik voor dat de vergoeding afhankelijk wordt gemaakt: bij morbide obese patiënten van het aantal kilogrammen, die zij per maand of per kwartaal afvallen; bij rokers het aantal sigaretten dat minder worden gerookt.

Wanneer ongezonde levensstijl niet leidt tot privileges maar tot extra kosten, dan heeft levenstijlgeneeskunde niet alleen voldoende draagvlak, maar ook kans van slagen. En dat is precies waar de drie auteurs terecht voor pleiten.